Արցախի ՄԻՊ Գեղամ Ստեփանյանը ներկայացրել է Հայաստանի հետ ԿԱՊՈՂ ճանապարհի փակման հետ կապված սպառնալից իրավիճակը և մեկնաբանել Ադրբեջանի արտգործնախարարի՝ հանրապետության հայ բնակչության իրավունքների պահպանման երաշխիքները։
«120.000 արցախցիներ շրջափակված են և չեն կարողանում շփվել արտաքին աշխարհի հետ: Բնապահպանական խնդիրը հորինված է և պատրվակ է ադրբեջանական կողմի համար: Գործողությունների նպատակն է ահաբեկել տեղի բնակիչներին և վարկաբեկել ռուս խաղաղապահների առաքելությունը: Տեղեկություններ կան. Ստեփանակերտի հրապարակում ինքնաբուխ հանրահավաքի մասին։ Չեմ կարծում, որ մարդիկ խուճապի մեջ են, բայց այն, որ եռակողմ հայտարարության դրույթները չեն հարգվում, զայրացնում է»,- ասել է Ստեփանյանը ՀՀԸ-ին տված հարցազրույցում։
Նա հիշեցրեց, որ 2020 թվականին հրադադարի կնքումից հետո սպանվել է 18 մարդ, այդ թվում՝ խաղաղ բնակիչներ, իրականացվել են գնդակոծություններ, կիրառվել են հոգեբանական ճնշման մեթոդներ։ Սա Հայաստանը Արցախի հետ կապող ճանապարհը փակելու առաջին դեպքը չէ, այլ անմիջապես ադրբեջանական իշխանությունների կողմից համակարգված քաղաքականություն։ Խոսքն Արցախի ամենամեծ՝ Կաշենի դաշտի մասին է, որը խոշոր վճարումներ է կատարում բյուջե ու ապահովում հազարավոր աշխատատեղեր։ Այս կերպ փորձում են Արցախը զրկել ապրուստի միջոցներից։ Մոնիտորինգի պահանջը նույնպես հորինված է։:
«Ինչպես երևում է տեսանյութից, ռուս խաղաղապահները լրացուցիչ ուժեր են կուտակում բախումները կանխելու համար: Խաղաղապահները զեկուցել են իրենց հրամանատարությանը: Բայց այս հարցը պետք է լուծվի ավելի բարձր մակարդակով»,- ասել է նա՝ մեկնաբանելով երկուշաբթի Ռուսաստանի նախագահի անցկացրած բանակցությունները Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների հետ։
Նրա խոսքով, 2020 թվականին ռուս խաղաղապահների գործունեությունն արդյունավետ էր, սակայն 2021 թվականի փետրվարից ադրբեջանական կողմը խախտում է հրադադարի ռեժիմը՝ գրավելով նոր տարածքներ, և դրան հակազդելու մեխանիզմ չկա։ Նա դա բացատրեց միջազգային մեխանիզմների բացակայությամբ։ Օրինակ՝ ՄԱԿ-ի խաղաղապահ մանդատը ենթադրում է նման մեխանիզմներ։
Ի պատասխան Ադրբեջանի գործողությունների՝ նա առաջարկեց մշակել սեփական «կարմիր գծերը» և թույլ չտալ, որ դրանք խախտվեն, քանի որ ադրբեջանական կողմի պահանջները անվերջ են լինելու, նրանք, ուժ կիրառու սպառնալիքով, առաջ են մղելու իրենց որոշումները։ Միջազգային կառույցներին պետք է տեղեկացնել, որ Ադրբեջանը փորձում է փոխել ստատուս քվոն։
«Ոչ ոք դեմ չէ խաղաղ գոյակցությանը, բայց դա նշանակում է հարգանք երկու կողմերի իրավունքների նկատմամբ։ Արցախի ժողովուրդն ունի ինքնորոշման իրավունք։ Այնպես որ, Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովը Արցախի հայ բնակչությանը երաշխավորելով նույն իրավունքներն, ինչ Ադրբեջանի քաղաքացիներինն է, պետք է հիշի դա»,- ասաց Ստեփանյանը՝ հիշեցնելով, որ Ադրբեջանն այն երկրների թոփ շարքում է, որոնք «թքած ունեն մարդու իրավունքների վրա»։
Նա հույս հայտնեց, որ Հայաստանը կաջակցի Արցախին, երկու հանրապետություններն էլ պետք է գործեն որպես մեկ մարմին։ Ըստ Օմբուդսմենի՝ 1990-ականներից ի վեր Մայր Հայաստանի հետ վերամօավորվելու Արցախի ժողովրդի ցանկությունը չի փոխվել։
Ստեփանյանը հիշեցրեց նաև, որ ռուսական կողմը Լաչինի միջանցքով տեղաշարժի անվտանգության երաշխավորն է, ուստի ադրբեջանցիների գործողություններն ուղղված են խաղաղապահների դեմ, հող է նախապատրաստվում 2025 թվականին նրանց մանդատը չերկարացնելու համար։