Հայաստանի ֆինանսական կազմակերպություններն ու ընկերությունները 300 հազար դրամը գերազանցող գործարքների համար կվճարեն միայն անկանխիկ եղանակով։
«Անկանխիկ գործառնությունների մասին» համապատասխան օրենքը, ինչպես նաև հարակից մի շարք օրենքներում այս տարվա հունվարի 18-ին ընդունված լրացումները ուժի մեջ կմտնեն 2022 թվականի հուլիսի 1-ից։
Այսպիսով, ֆիզիկական անձանց կողմից ավելի քան 300 հազար դրամի (մոտ 700 դոլար) չափով ցանկացած գործառնություն և գործարք պետք է վճարվի անկանխիկ եղանակով։
Միաժամանակ, սկզբնական փուլում օրենքն այս տարի ուժի մեջ կմտնի Երևանում, 2023-ից՝ մարզկենտրոններում, իսկ 2024-ից՝ Հայաստանի ողջ տարածքում։
Օրենքի գործողության շրջանակը
Օրենքն ընդգրկում է պետական կառավարման համակարգը, առողջապահությունը և կրթությունը, ինչպես նաև նոտարական/իրավաբանական գրասենյակները: Արդյունքում ապրանքների և ծառայությունների դիմաց վճարումները (բժշկական, իրավաբանական), գույքի օտարումը (ներառյալ անշարժ գույք, մեքենաներ), աշխատավարձերը պետք է կատարվեն անկանխիկ։
Շուկայի մասնակիցների պատրաստակամությունը
Ըստ ՀՀ Կենտրոնական բանկի՝ բանկերն ու ֆինանսական այլ կազմակերպությունները, ինչպես նաև պետական գերատեսչություններն ու տնտեսվարող սուբյեկտները պատրաստ են անցնել գործարքների համար անկանխիկ վճարմանը։ Իրավական առումով բոլոր նախապատրաստական աշխատանքները, ներառյալ POS-տերմինալների և վճարային այլ սարքերի հավաստագրումը ավարտվել են։
Բացի այդ, տնտեսվարող սուբյեկտները կարող են ակտիվացնել իրենց ՀԴՄ-ներում անկանխիկ վճարումներ ընդունելու գործառույթը։ Դա կարելի է անել առցանց՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի կայքում։
Հարմարավետություն և անվտանգություն
Այս օրենքի կիրարկումը կհեշտացնի քաղաքացիների կյանքը։ Այսպես, կարիք չի լինի համեմատաբար մեծ գումարի կանխիկ պահել մոտը: Իսկ քարտը կորցնելու կամ այն գողանալու դեպքում քաղաքացիները չեն կորցնի իրենց գումարը, պարզապես անհրաժեշտ է որքան հնարավոր է շուտ արգելափակել քարտը, այնուհետև դիմել բանկ՝ այն վերականգնելու համար։
Որոշ մարդկանց մոտ թյուր կարծիք կա, որ անկանխիկ վճարումները հանգեցնում են նրանցից լրացուցիչ միջնորդավճարներ կորզելուն: Դա մոլորություն է: Ընդհակառակը, Հայաստանում շատ բանկեր և առևտրային կազմակերպություններ ակտիվորեն օգտվում են cashback ծրագրերից, այսինքն՝ վճարովի ապրանքների և ծառայությունների որոշակի տոկոս վերադարձնում են քարտապանի հաշվին։
Վերահսկիչ գործառույթներ
Օրենքի կատարման նկատմամբ վերահսկողությունը վերապահված է երեք վերահսկող սուբյեկտի.
- Հայաստանի պետական եկամուտների կոմիտե՝ տնտեսվարող սուբյեկտների նկատմամբ.
- Կենտրոնական բանկը` իր կողմից լիցենզավորված կազմակերպությունների (բանկեր, ապահովագրական ընկերություններ, գրավատներ) նկատմամբ.
- Աշխատանքի տեսչություն - աշխատանքային հարաբերությունների հարցում.
Պատժամիջոցներ չկատարելու համար
«Անկանխիկ գործառնությունների մասին» օրենքում փոփոխությունները երկրի խորհրդարանը հաստատել է 2022 թվականի հունիսի 9-ին։ Ըստ այդմ՝ 300 հազար դրամից ավելի գումարով կանխիկ վճարված գործարքն ի սկզբանե անվավեր է ճանաչվում։
Ընդ որում, կողմերը կարող են 10 տարվա ընթացքում դիմել դատարան՝ գործարքն անվավեր ճանաչելու համար։ Իսկ եթե դատավորը համապատասխան որոշում կայացնի, ապա մյուս կողմը պարտավոր կլինի վերադարձնել գումարն ամբողջությամբ կամ փոխհատուցել գույքի արժեքը։
Օրենքը նախատեսում է, որ անկանխիկ վճարումը պետք է հասանելի լինի Հայաստանի բոլոր վաճառակետերում, բացառությամբ կրպակների։