Հայաստանում ավարտվում են ARMSAT-1 տիեզերական արբանյակի կառավարման կենտրոնի կառուցման աշխատանքները։
2022 թվականի մայիսի 25-ին հայկական առաջին «Ուրդանետա» արբանյակը (աշխատանքային անվանումը՝ Արմսատ-1) հաջողությամբ արձակվեց Կանավերալ հրվանդանից դեպի Երկրի ցածր ուղեծիր։ Մեկնարկը կազմակերպել է իսպանական SATLANTIS ընկերությունը։
Ուրբաթ օրը լրագրողների հետ հանդիպմանը Հայաստանի բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Ռոբերտ Խաչատրյանը հայտնեց, որ վերջին 6 ամիսների ընթացքում տեղի են ունեցել արբանյակի թեստավորման և կարգաբերման աշխատանքները։
«Այդ աշխատանքներն արդեն հաջողությամբ ավարտվել են, արբանյակն ամբողջությամբ պատրաստ է շահագործման։ Ներկայումս մենք աշխատում ենք կառավարման կենտրոնի կառուցման վրա, մոտ ժամանակներս Հայաստան կայցելի աշխատանքային խումբ, որը կզբաղվի կառավարման կենտրոնի մոնտաժային աշխատանքներով»,- ասաց նա։
Նախարարը նշեց, որ սարքավորումների մեծ մասն արդեն ներկրվել է Հայաստան, համապատասխան մասնագետներն անցնում են վերապատրաստման աշխատանքներ:
«Կառավարման կենտրոնը մեզ հնարավորություն կտա արբանյակն ամբողջությամբ կառավարել Հայաստանից՝ մեր մասնագետների միջոցով»,- ասաց նա։
Խաչատրյանն ասաց, որ ծրագրի Հայաստանում տիեզերական տեխնոլոգիաներին առնչվող կարողությունների զարգացումն էր: Նրա խոսքով, արդեն 10-ից ավելի տեղական ընկերություններ ծրագրին մասնակցելու հետաքրքրություն են ցուցաբերել։
«Մենք ցանկանում ենք Հայաստանում զարգացնել նաև արբանյակների կառուցումը, քանի որ սա բազմակողմ ոլորտ է, որը կապված է օպտիկայի, միկրոէլեկտրոնիկայի, ծրագրային ապահովման հետ, այս ոլորտի զարգացումը համարում ենք նպատակավոր, դա կօգնի այլ հարակից ոլորտների առաջընթացին,-" ասաց նա։.
Նախարարը նշեց, որ Կառավարման կենտրոնը նախատեսվում է շահագործման հանձնել այս տարվա վերջին, և Հայաստանը լիովին կկառավարի արբանյակը, երբ պատրաստ լինի այդ քայլին։
Նա նաև հայտարարեց, որ արբանյակը կարող է օգտագործվել տարբեր ոլորտներում, այդ թվում՝ երկրի անվտանգության համար։ Խաչատրյանը նշեց, որ արբանյակից ստացված բոլոր տվյալները Հայաստանի սեփականությունն են։
Իսպանական SATLANTIS ընկերության գործադիր տնօրեն Խուան Թոմաս Գերնանին իր հերթին ընդգծեց այս գործընթացում ռազմավարական տեսլականի կարևորությունը։
«Եթե զուգահեռ անցկացնենք, ապա Հայաստանը ոչ թե թանկարժեք «Մերսեդես» է գնել, այլ դրա արտադրության գործարան է ստեղծել, այդ իսկ պատճառով SATLANTIS-ը Հայաստանում հիմնել է ներկայացուցչություն՝ երկարաժամկետ ծրագրեր իրականացնելու համար»,- ասաց նա։
SATLANTIS ընկերության հայաստանյան նախագծերի համակարգող Խավիեր Օջանգուրեն ասաց, որ գործելու են 7 տարբեր ենթահամակարգեր, որոնց շնորհիվ հնարավոր կլինի ստանալ տվյալներ ջերմաստիճանի, հնարավորությունների ծախսի, առաջադրանքների կատարման և այլնի վերաբերյալ։
«Օրական 15 հնարավորից 7-10 գործողություն կիրականացվի, արբանյակից հնարավոր կլինի տվյալներ ստանալ և հետագայում դրանք օգտագործել»,- ասաց նա։
Օջանգուրն ընդգծեց, որ Հայաստանում բոլոր անհրաժեշտ գործողությունների կատարումը կտևի 18 րոպե, ևս 22 րոպե կպահանջվի այս տեղեկատվությունը ստանալու համար։ Նա նշեց, որ արբանյակային տվյալները կարող են օգտագործվել տարբեր ոլորտներում, այդ թվում՝ գյուղատնտեսության մեջ։ Նրա խոսքով, արբանյակը կմշակի տարածքներ ամբողջ մոլորակի վրա, ուշադրություն կդարձվի այն տարածքներին, որոնք հետաքրքրություն են ներկայացնում Հայաստանի համար։
Հայաստանի բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության փոխնախարար Ավետ Պողոսյանն ասաց, որ արբանյակը կարող է ամենօրյա ուսումնասիրություններ կատարել 12-17 հազար քառակուսի կմ տարածքի վրա։
Հունիսի 6-ին SATLANTIS-ը հայտարարեց Հայաստանի Հանրապետության բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարության հայաստանյան «Գեոկոսմոս» ընկերությանը Երկրի դիտարկման ամբողջական համակարգի մատակարարման պայմանագիր կնքելու մասին։ Շարունակվում են աշխատանքները Հայաստանում արբանյակային կառավարման կենտրոնի և ընդունող կայանի ստեղծման ուղղությամբ, որոնց շուրջ կձևավորվի փորձագետների գիտահետազոտական խումբ։
Արբանյակային պատկերները կօգտագործվեն սահմանների վերահսկման, ճգնաժամերի կանխարգելման և կառավարման, շրջակա միջավայրի պահպանման, կլիմայի փոփոխության, ճանապարհների մոնիտորինգի և քաղաքաշինության համար: