Հայ գիտնականները Բրազիլիայի, Չեխիայի և Իռլանդիայի գործընկերների հետ միասին վերստեղծել են Արենի-1 քարանձավում բնակվող հնագույն մարդու կերպարը: Մարդաբանական վերակառուցումն իրականացվել է ժամանակակից տեխնոլոգիաների օգնությամբ `ձեռք բերված հնագիտական տվյալների և ԴՆԹ-ի անալիզների հիման վրա:
Քարանձավի տարածքում պեղումները սկսվել են 2007 թվականին, երբ հայտնաբերվել էր երեք գանգ: ԴՆԹ անալիզից և բազմաթիվ ուսումնասիրություններից հետո պարզվել է, որ դրանք պատկանում են այս տարածքում 6 հազար տարի առաջ ապրող մարդկանց: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ մեկ գանգը պատկանում է 6-ամյա աղջկան, մյուսը 9-ամյա տղային, իսկ երրորդը ՝ 18-ամյա դեռահասին:
Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գիտաշխատող, հնագետ Բորիս Գասպարյանը Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում նշել է, որ մի քանի տարի առաջ, չեխ գործընկերների աշխատանքին միանալուց հետո, միտք ծագեց վերստեղծել այդ մարդկանց կերպարը գանգերի օգնությամբ: Հետագայում նախագիծն ընդլայնեց իր աշխարհագրությունը, և Իռլանդիայից և Բրազիլիայից մասնագետներ միացան:
Երեք տարվա տքնաջան աշխատանքի համար հնարավոր եղավ վերստեղծել միայն 18-ամյա տղայի կերպարը:
«Սա չափազանց կարևոր է. Մի բան է, երբ տեսնում ես գանգ, մեկ այլ բան՝ երբ տեսնում ես դեմք, շփվում ես անցյալի հետ», - ասաց Գասպարյանը:
Նա նշեց, որ կերպարի վերստեղծման գործում իրենց օգնել է բրազիլացի մարդաբան և եռաչափ դիզայներ Սիսերո Մորեասը, ԴՆԹ-ի հետազոտությունն իրականացրել են իռլանդացիները, մարդաբանությունը և գանգաչափությունը կատարվել են Հայաստանում, իսկ դիզայնը` Չեխիայում:
Գասպարյանն ընդգծեց, որ հայկական կողմը միայնակ չէր կարող այս ամենը կազմակերպել և վերստեղծել. չկա համապատասխան տեխնիկական բազա: Հարցին, թե որն է օտարերկրացիների օգուտը նախագծում, որի շրջանակներում տարված աշխատանքները նրանք իրականացրել են անվճար՝ հնագետը բացատրեց, որ իրենց համար պատվաբեր է լինել այս նախագծի մի մասը: Նախկինում գանգի վերակառուցումն իրականացվում էր ձեռքով, ինչը շատ ժամանակատար էր: Այժմ այս ծավալուն աշխատանքի 70% -ը կատարում է տեխնիկան, օգտագործելով մաթեմատիկական ալգորիթմներ, իսկ 30% -ն արդեն՝ մարդու երևակայությունը:
Գասպարյանը չի բացառում, որ նման վերակառուցումն առաջինն է տարածաշրջանում, և, հնարավոր է, աշխարհում: Նա նշել է, որ երեխաների կերպարները կվերականգնվեն մոտ ապագայում: Հետագայում նրանք ծրագրում են անիմացնել դրանք և «կենդանացնել» հոլոգրամի միջոցով:
Հին մարդն, ինչպես և նախկինում, կապրի քարանձավում և նույնիսկ կխոսի այցելուների հետ իր համար հատուկ գրված լեզվով՝ հնդեվրոպականի, հին հեթականի, ուրարտերենի, հայերենի խառնուրդով։