Հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորում, բնականաբար, անհրաժեշտ է, բայց արդյունավետ չէ ո՛չ բովանդակային, ո՛չ ընտրված ժամանակի տեսանկյունից։ Նման կարծիք է հայտնել ԱԱԾ նախկին տնօրեն, «Պատիվ ունեմ» ընդդիմադիր խմբակցության ղեկավար Արթուր Վանեցյանը «Հրապարակ» թերթին տված հարցազրույցում։
Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն դեկտեմբերի 13–ին հայտարարեց, որ Թուրքիան և Հայաստանը հատուկ ներկայացուցիչներ կնշանակեն` երկրների հարաբերությունները կարգավորելու համար։ Ինչպես նաև մտադրություն կա գործարկել չարտերային չվերթեր դեպի Երևան։ Երկու օր անց` դեկտեմբերի 15–ին, Չավուշօղլուն տեղեկացրեց, որ Անկարայից հատուկ ներկայացուցիչ է նշանակվելու ԱՄՆ–ում Թուրքիայի նախկին դեսպան Սերդար Քըլըչը։ ՀՀ ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Վահան Հունանյանը հայտարարեց, որ Երևանը դրական է գնահատում Չավուշօղլուի հայտարարությունն ու կնշանակի իր հատուկ ներկայացուցչին երկխոսություն սկսելու համար։
«Եթե հարցը հնչում է տեսական՝ պե՞տք է արդյոք կարգավորվեն հայ-թուրքական հարաբերությունները, բնականաբար, այո՛, քանի որ երկու ժողովուրդները շարունակելու են ապրել կողք-կողքի, և, հետևաբար, պետք է գտնել այդ հարաբերությունները բնականոն հուն բերելու բանալին։ Սակայն սա՝ ընդհանրապես», – ասել է Վանեցյանը։
Պրոյեկտելով այս հարցը այս պահին առկա իրավիճակի վրա` նա նշել է, որ այսօր առաջին խնդիրը Թուրքիայի օժանդակությունն է Ադրբեջանին՝ Արցախի դեմ սանձազերծված ագրեսիայում:
«Այդ օժանդակությունը եղել է թե՛ ուղղակի, թե՛ անուղղակի եղանակով՝ միջազգային ահաբեկիչների ներգրավմամբ, ինչի մասին շատ լավ տեղյակ էին մեր գործընկերները, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները։ Սրա համար Թուրքիայի առջև պե՞տք է դրվի պատասխանատվության խնդիր, պետք է այդ խնդիրը դրվի ընդհանրապե՞ս, թե՞, ավելին՝ հնարավորինս արագ, քանի դեռ այդ ամենը թարմ է և նույն միջազգային հանրության աչքերում ընկալելի կարող է լինել, հատկապես որ նրանք տիրապետում են փաստերի։ Որևէ կերպ արդարացվա՞ծ է այս խնդիրը չբարձրաձայնելը: Չբարձրաձայնելն ի՞նչ քաղաքական դիվիդենտներ է բերում, եթե անգամ այս իշխանությունը, ելնելով իր ձեռագրից, քաղաքական առևտրի մեջ է», – նշել է պատգամավորը։
Պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք Թուրքիան փոխե՞լ է իր քաղաքականությունը՝ այլևս նախապայմաններ չի՞ թելադրելու` Վանեցյանը նշել է, որ ունի հստակ տպավորություն, որ Թուրքիան ոչ միայն չի հանել, այլև նախապայմանների, հարկադրանքի քաղաքականությունը նոր դրսևորումներ է ստանում: Դրա վառ օրինակներից մեկը, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» առնչությամբ Թուրքիայի պահվածքն է:
Նա նաև հարցադրում է արել, թե հայկական կողմը կկարողանա՞ հավասարը հավասարի հետ երկխոսության հույս ունենալ, թե՞ փորձելու է «երկխոսել» «պարտվածը՝ հաղթողների տանդեմի և հաղթողներից յուրաքանչյուրի հետ» կարգավիճակով, կատարելով վերջիններիս պահանջները։
«Ես կարծում եմ՝ այս ամենն այնքան տեսանելի է, որ անգամ զարմանք է առաջացնում, երբ դառնում է դիսկուրսի առարկա և լուրջ հարցադրումներ է իր հետ բերում», – նշել է Վանեցյանը։
Խոսելով վերջին զարգացումների մասին` պատգամավորը ևս հարցադրում է արել, թե հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը երկկո՞ղմ է՝ առանց որևէ միջնորդի, թե՞, այնուամենայնիվ, կա միջնորդ կամ միջնորդներ:
«Ռուսական միջնորդությունն ուժի մե՞ջ է, կապ ունի՞ ընթացիկ գործընթացի հետ, եթե այո, փորձեք վերականգնել հնարավոր օրակարգը, եթե ոչ՝ սա ի՞նչ է նշանակում: Սրանք հարցեր են, որոնց պատասխաններն այսօր չկան, կա միայն հայտարարություն ներկայացուցիչների նշանակման մասին»,– հայտարարել է նա։
Միաժամանակ Վանեցյանը կարծում է, որ հայ–թուրքական երկխոսությունը, միանշանակ, անհրաժեշտ է։
«Այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում այս համատեքստում, արդյունավե՞տ է: Միանշանակ՝ ոչ: Արդյունավետ չէ ո՛չ բովանդակային տեսանկյունից, ո՛չ ընտրված ժամանակի: Եվ, իհարկե, այս իշխանությունները չէ, որ պետք է իրականացնողը լինեն նման գործընթացի», – եզրափակել է նա։