Բավ է պառակտվել
12-12-2022 17:31

«Խոսում և ցուցադրում է Մոսկվան». ինչ են համառորեն ազդանշում հայ հասարակությանը

Դեկտեմբերի առաջին տասնօրյակը Հայաստանի համար կարելի է բնութագրել «Խոսում և ցուցադրում է Մոսկվան» անվանումով խորհրդային հեռուստատեսային շաբաթաթերթով։ Վերջին օրերին հայ հասարակությունը ռուս տարբեր պաշտոնյաների շուրթերից տեղեկացավ, որ Մոսկվան անհանգստացած է ռուս-հայկական բարեկամության մեջ «սեպ խրելու» Արևմուտքի փորձերով, կամ որ «3+3» ձևաչափով Անդրկովկասի հարցով երկրորդ հանդիպումը կարող է տեղի ունենալ առաջիկա ամիսներին։ Նաև Մոսկվայում կրկնում էին, որ հենց Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ն են «թաղել Մինսկի խումբը»:

Սակայն Հայաստանին վերաբերող ամենակարևոր մեկնաբանությունը պետք է համարել ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարությունը, թե «Բաքվի և Երևանի կողմից Պրահայում ստորագրված փաստաթուղթը լուծում է Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը Ալմա-Աթայի հռչակագրի շրջանակներում»։

«Ալմա-Աթայի հռչակագրում հստակ ասվում է, որ նոր պետությունների միջև սահմանները հիմնվելու են նախկին ԽՍՀՄ միութենական հանրապետությունների վարչական սահմանների հիման վրա, իսկ այն ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզը միանշնակորեն Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի մաս էր հանդիսանում: Դա հաստատվել էր Ադրբեջանի, Հայաստանի, Ֆրանսիայի և պարոն Միշելի կողմից՝ առանց որևէ վերապահումների, և դա լուծում է այն հարցը, թե ինչպես մոտենալ Ղարաբաղի կարգավիճակին»,- ասել է Լավրովը։

Լավրովն իր հայտարարությամբ առաջին հերթին պատասխանել է Երևանից հնչող մեկնաբանություններին, ըստ որոնց՝ Հայաստանի իշխանություններն իբր համաձայն են «ղարաբաղյան հարցի վերջնական լուծումը սերունդներին թողնելու» ռուսական առաջարկին։

Արտգործնախարարը ցուցադրեց, որ Ռուսաստանի Դաշնությունում «չեն կարող ավելի հայ լինել, քան իրենք՝ հայերը», և եթե պաշտոնական Երևանը ԵՄ-ի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի հովանավորությամբ Ղարաբաղը ճանաչեց որպես Ադրբեջանի մաս, ապա պահանջել Մոսկվայից. որ համոզի Իլհամ Ալիևին «ԼՂՀ կարգավիճակի հարցը թողնել ապագային առնվազն խորամանկություն է. Լավրովը դիվանագիտորեն մատնանշեց, որ «դա բանակցությունների օպերայից չէ»։

Յուրաքանչյուրին, ով քիչ թե շատ ծանոթ է բանակցային գործընթացին, պարզ է, որ ներկայիս կոնֆիգուրացիայում Մոսկվայից ցանկացած առաջարկ կարժանանա Բաքվի տրամաբանական հակափաստարկին, որ «պաշտոնական Երևանն, հղում անելով Ալմա-Աթայի հռչակագրին, ինքն է Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս ճանաչել»:

Կարևոր է նաև, որ վերոնշյալ գրեթե բոլոր հայտարարությունները և, մասնավորապես, Լավրովի մեկնաբանությունները գործնականում աննկատ մնացին Հայաստանում։ Թե՛ ընդդիմության, թե՛ իշխանության մեծամասնությունը «լռության ուխտ պահեցին», որն առաջինը խախեց խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանը։

Մեկնաբանելով Պրահայի հայտարարությունը, Սիմոնյանը նշեց, որ այս հայտարարությամբ «Արցախը ոչ մի դեպքում դուրս չի մնում գործընթացից, և փաստաթուղթը նախատեսում է ձևաչափ, որով Արցախն ու Ադրբեջանը պետք է երկխոսեն»։

Դիվանագիտական ​​լեզվից փարգմանաբար հետևում է, որ, պատասխանելով Լավրովին, խորհրդարանի խոսնակը փաստացի հայտարարեց, որ պաշտոնական Երևանը համաձայնել է Արցախի հարցը միջազգային հարթությունից տեղափոխել «ներադրբեջանական» հարթություն, և պաշտոնական Ստեփանակերտին հրավիրվել է. ուղիղ երկխոսություն վարել Բաքվի հետ. Սիմոնյանի մեկնաբանությունը լիովին տեղավորվում է ավելի վաղ Իլհամ Ալիևի ասածի մեջ։ Վերջինս նույնպես հայտարարում է, որ « կբանակցիՂարաբաղի ժողովրդի հետ Ադրբեջանի ներքին օրենսդրության շրջանակներում»։

Հարկ է նաև ընդգծել, որ Սիմոնյանը չի հերքում Լավրովի այն խոսքերը, թե «պաշտոնական Երևանը համաձայնել է Ղարաբաղը տեսնել Ադրբեջանի կազմում, ինչպես գրված է Ալամա-Աթայի հռչակագրում», նա, ընդհակառակը, հաստատում է Ռուսաստանի դիվանագիտության ղեկավարի խոսքերը։

Սկսած Վլադիմիր Պուտինի Վալդայում ելույթից, որտեղ փաստացի խոսվում էր Ղարաբաղի համար պոտենցիալ «հատուկ ճանապարհի» մասին, Մոսկվան անընդհատ «խոսում և ցուցադրում է»․ խոսում է վտանգների մասին և այլընտրանք է ցույց տալիս Հայաստանին։ Այլ բան է, որ հայ հասարակությունը և նրա «քաղաքական վերնախավը» պատշաճ կերպով չեն արձագանքում այս հաղորդագրություններին, ինչը շատ լուրջ մտորումների թեմա է ոչ միայն Արցախի, այլ նաև ամբողջ Հայաստանի ապագա կարգավիճակի վերաբերյալ։

Բենիամին Մաթևոսյան, «Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական ինստիտուտի քաղաքագետ․ հատուկ ԱՄԻ «Նովոստի–Արմենիա» հեռագրաալիքի համար։

Հեղինակի կարծիքը կարող է չհամընկնել խմբագրության դիրքորոշման հետ։