Հավատ, Հայրենասիրություն և Ստեղծագործություն․ հարցազրույց Տերյան մշակութային կենտրոնի տնօրեն Լիլիթ Մելիքյանի հետ

Մենք ապրում ենք մի դարաշրջանում, երբ Հայաստանի գոյությունը միայն պարզապես հարցականի տակ չէ: Ժողովրդագրագետների և վիճակագրետների գնահատականներով հայերն ու Հայաստանը սրընթաց գնում են ինքնաոչնչացման ճանապարհով: Եվ պատճառը միայն պատերազմում կրած պարտութունը չէ։

Այսօր հայ էթնոսը, որպես այդպիսին, ոչնչանում է: Հայաստանի բնակչության ճնշող մեծամասնությանը չեն հետաքրքրում իրենց ազգի հոգևոր և մշակութային արժեքները:
Շատերը, որքան էլ որ տխուր չհնչի՝ ընկղմված է նյութական աշխարհում, և անգամ ազգային գենի ինքնապահպանման պարզունակ բնազդն է բացակայում:

Հենց այս ժամանակ են փոքրաթիվ գիտակից հայերը ձգտում դեպի իրենց հայրենիք: Մեկը՝ սրտի կանչով, մյուսը՝ հասկանալով, որ հարկավոր է հայրենիքին, իսկ մեկ այլն էլ քաջ գիտակցում է իր առաքելությունը և հետևում նախընտրած ուղուն։

Ողբերգական իրադարձություններով և «լինել այնտեղ, որտեղ պետք է լինեմ» խիստ անհրաժեշտությամբ պայմանավորված, ես, ասես գրել-կարդալ չիմացող մի մանուկ, ակունքներից ուսումնասիրում եմ հայրենի հողս, նրա պատմությունը, մշակույթը և արժեքները։

Իմ ուղու հենց այս փուլում պատիվ ունեցա ծանոթանալու ականավոր անձնավորության, հայրենասերի և իր բովանդակությամբ ու կատարած աշխատանքով մի մեծ կնոջ` Լիլիթ Մելիքյանի հետ:

Ի տարբերություն շատերի և նույնիսկ մեծամասնության՝ Լիլիթն անհերքելի ներդրում ունի հայկական մշակութային ժառանգության պահպանման գործում:

Լիլիթ Մելիքյանը՝ Տերյան մշակութային կենտրոնի տնօրենը, սիրով համաձայնեց զրուցել ինձ հետ իր նախագծերի, մասնավորապես՝ Տերյան մշակութային կենտրոնի և իր ստեղծած TarazArt ապրանքանիշի մասին հատուկ Gisher.News-ի համար։

Լիլիթի հետ զրույցը ստացվեց նույնքան հարուստ և բազմակողմանի, որքան նա ինքն է: Չնայած զբաղվածությանը, մենք բավական երկար զրուցեցինք:

Զրույցին զուգահեռ նա զբաղվում էր նաև այլ գործերով։ Հասցնելով պատասխանել իր աշխատակիցների և աշխատակցուհիների հարցերին, հյուրեր էր ընդունում նախարարությունից, նախշանկարում էր ջնարակապատ ափսեն, և անգամ ուրվագծում գալիք վերանորոգման աշխատանքները:
Անկեղծ ասած, յուրաքանչյուր հարցազրույցից առաջ ես միշտ ուսումնասիրում եմ այն մարդուն, ում հետ խոսելու եմ: Այս անգամն էլ բացառություն չէր: Տարբեր աղբյուրներից իմացա, որ Լիլիթը և TarazArt-ի իր թիմը զգեստավորել են հանրաճանաչ անձնավորությունների, ինչպիսիք են Քիմ Քարդաշյանը և նրա քույրերն, ինչպես նաև ինքը՝ Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը վերջինիս Հայաստան այցի ժամանակ։

Այնուամենայնիվ, ինձ հետ զրույցում Լիլիթն անգամ չհիշատակեց դա։ Մենք այնքան տարված էինք խորիմաստ թեմաներով, որ այդ ամենը մնաց անցյալի հաջողված փորձառությունների ստվար զանգվածում՝ բնականորեն վերամշակվելով ու ձևավորվելով որպես պատմության մեջ ավանդ։ Ինչպես արդեն հասկանում եմ՝ ոչ շոշափելի ...
Քանզի ամեն շոշափելին նյութական է․․․

G.N. - Ճիշտն ասած, ես Ձեր մասին իմացել եմ քրոջիցս: Չնայած ես շատ ժամանակ եմ անցկացնում ցանցերում, բայց Ձեր մասին որևէ տեղեկության չեմ հանդիպել: Եթե կարելի է՝ մի փոքր Ձեր մասին: Դուք մասնագիտությամբ նկարիչ-դիզայներ եք, այնպես չէ՞:

Լ. Մ. - Իրականում ես ավարտել եմ Երևանի մանկավարժական համալսարանը, չնայած միանգամայն համոզված էի, որ չեմ դառնալու ուսուցիչ:
Ես նկարչությամբ պրոֆեսիոնալ զբաղվել եմ 13 տարեկանից, այսինքն, հաճախել եմ Ճարտարապետների տանը կից ստուդիան: Ընդհանրապես, ես երազում էի ճարտարապետ դառնալ, ինձ թվում էր, որ իմ կոչումը տներ կառուցելն է, կահավորելը, զարդարելը և այլն: Դպրոցում ես նկարում էի ամեն ինչ. դե, ինչպես ընդունված է դպրոցներում, եթե աշակերտը նկարել գիտի՝ նրան հանձնարարում են պատրաստել պաստառներ, բաներներ։ Մանկուց էր այդպես։ Մանկուց, քանի որ, ըստ երևույթին, մեր ընտանիքն է այսպիսին. երեխաները պետք է մի քանի լեզու իմանան, կարողանան ասեղնագործել, ամեն ինչ անել սեփական ձեռքերով:
Հայրիկիս ընտանիքը, որում ես մեծացել եմ, մենք ապրում էինք տատիկիս, պապիկիս, մորաքրոջս և քեռուս հետ, Իրանից է: Ավելի ստույգ՝ տատիկս Նախիջևանից էր, 1915 թվականի Եղեռնի ժամանակ նա հայտնվեց Իրանում, որտեղ նրան ամուսնացրին։ Եվ իրականում հենց տատիկս էր ցանկանում, որ իր երեխաները իսկական հայ մեծանան։ Իրենց տան մոտ հայկական վանք կար, ընտանիքի կեսը, կարծես, վանքին կից էր ապրում, հայկական դպրոցում, և նրանք` հայրիկիս եղբայրներն ու քույրերը, այդչափ ասկետ մեծացան: Մեր ընտանիքում կարգն այսպիսին էր․ ամենևին պարտադիր չէ ամուսնանալ, ընտանիք կազմել, ավելի կարևոր է հայ մնալ, շարունակել գործունեությունն ընտրած մասնագիտությամբ: Եվ ահա, ապրելով տեխնիկան կրթություն ունեցող ընտանիքում, իսկ իմ ծնողները ինժեներ-քիմիկոսներ են, մորաքույրս և հայրիկս դասավանդում էին Պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, հայրս գիտությունների թեկնածու է, ես, կարելի ասել, մեծացել եմ մի ընտանիքում, որտեղ աղջիկները ասեղնագործում էին, կարում, նկարում, տղաներն էլ պետք է ձեռքի աշխատանքով զբաղվեին։

Ես շատ էի սիրում մորաքրոջս: Նա նկարում էր, բայց ինքնուս էր, գուցե և սովորել էր եկեղեցու հայկական դպրոցում, կամ գուցե՝ ոչ: Եվ այսպես, մինչև 18 տարեկանը ես նրա հետ ապրում էի նույն սենյակում, նկարում նրա հետ, իսկ հետո նա մահացավ: Իմ մանկության տարիներին սա մեր ընտանիքի առաջին վիշտն էր, քանի որ հայրս անչափ սիրում էր նրան։ Հիշում եմ, որ առաջին անգամ տեսա հայրիկիս լացելիս, քանի որ նա իր սիրելի քույրն էր: Ես կարծում եմ, որ նա է իմ մեջ ճաշակ ներշնչել, և այն ամեն հայկականը, որ կա իմ մեջ՝ իմ հայրական ընտանիքից է:

Հայրս Րաֆֆիների տոհմից է, ծոռնակից ազգականը, և մենք մեծացել ենք մի ընտանիքում, որտեղ ամենակարևորն այն է, որ հայ ես, հայերեն ես խոսում, չնայած մեծացել ենք ռուսալեզու միջավայրում:

G.N.- ԴՆԹ -ն, անշուշտ, փոխանցվում է:

Լ. Մ. - Ես լավ եմ հիշում, որ երբ 6-7 տարեկան էի, հայրս, տուն վերադառնալիս, ստուգում էր, թե արդյոք մենք կարդացել ենք նրա ընտրած գրքերը: Շատ կարևոր էր կարդալ Րաֆֆու բոլոր ստեղծագործությունները, և երբ հասավ «Խաչագողի հիշատակարանը» կարդալու ժամանակը՝ ես արդեն սովորել էի խորամանկել և որոշ գրքեր ռուսերեն թարգմանված էի գտնում ու կարդում։ Ես սովորում էի ռուսական դպրոցում և ինձ համար ավելի հեշտ էր կարդալ ռուսերեն: Այն ժամանակ Հայաստանում ռուսական դպրոցների հիմքը շատ ամուր էր, և ես գերադասում էի գեղարվեստական գրականությունը կարդալ ռուսերենով: Այս բացը մնացել է մինչ այժմ, որովհետև եթե ուզում եմ ինչ-որ բան հասկանալ կամ իմաստավորել՝ ինձ բռնում եմ այն մտքի վրա, որ ուզում եմ դրա մասին կարդալ ռուսերեն:

G.N.- Ռուսերենը շատ ճկուն է:

Լ. Մ. - Դե, գուցե ոչ այնքան ճկուն, որքան հայերենը, քանի որ հայերենն ավելի լավն է, բայց մի տեսակ իմն է, ես ռուսերենով ավելի լավ եմ հասկանում, չնայած իմ մայրենի լեզուն հայերենն է:

G.N.- Մի խոսքով, Ձեր Ես-ը ձևավորվել է այս ազգային-հայրենասիրական, անգամ մի փոքր ֆանատիկոս հայրենասիրության հիման վրա։

Լ. Մ. - Մայրիկիս ընտանիքը Ղարաբաղի մարդիկ են: Մայրիկիս տատիկն ու պապիկը պարզապես հրեշտակներ էին: Սերը ես տեսա այս ընտանիքում: Հորս մայրն իր Նախիջևանը պապիկիցս ավելի շատ էր սիրում, չնայած դա այնքան միահամուռ հայկական ընտանիք էր, շատ երեխաներով և թոռներով: Բայց մայրիկիս մայրն այնքան էր սիրում իր ամուսնուն․ նա շատ երիտասարդ տարիքում էր կորցրել նրան, երբ նրան առաջարկում էին նորից ամուսնանալ, «այդքան երիտասարդ ես», տատիկս պատասխանում էր. «Ի՞նչ եք ասում, ինչպե՞ս կարելի է նրանից հետո, ինչի՞ մասին եք խոսում։ Մեզ մոտ ամեն ինչ շատ լուրջ էր, մենք սիրում էինք միմյանց»: Նա շատ երկար էր սպասել ամուսնուն, նրանք ապրում էին Գրոզնիում, ապա Ղարաբաղում ... Եվ այս սերը և այն հասկացությունը, թե ինչ են սիրող ընտանիքն ու հարազատները, ես տեսա մայրիկիս ընտանիքում: Երեք եղբայր էին` պապիս ընտանիքը, և մինչ օրս մենք բոլորս՝ մայրիկիս կողմից բացարձակապես բոլորը լավագույն եղբայրներն ու քույրերն ենք:

Մենք ընդհանուր չաթ ունենք համացանցում, մենք ամեն ինչում միասին ենք: Հայաստանում միայն ես եմ ապրում, պատկերացնո՞ւմ եք: Եվ արդեն ևս երկու եղբայր, մայրիկիս զարմիկների երեխաներն են էլ ինձ հետ ընկերություն անում։ Բայց այդ նույն սերնդի եղբայրներն ու քույրերը, նրանք բոլորն այլ երկրներում են: Ես քույր ունեմ Իռլանդիայում, մեկ եղբայր՝ Ավստրիայում, երկու եղբայր՝ Մոսկվայում, այսինքն՝ ես գործնականում մնացի Հայաստանում միայնակ, բայց մենք շատ մտերիմ ենք նաև արդեն երկրորդ սերնդի զարմիկների հետ, ամեն ինչ քննարկում ենք նույն չատում, թաղում, ծնվում, և այլն ... Ահա նման ընտանեկան սեր, ինչ է լավ ընտանիքը ես ղարաբաղյան ընտանիքում տեսա: Եվ մայրս միշտ ասում էր ինձ, երբ ես ասում էի, դե, արդեն ինչ -որ տարիքում՝ մայրիկ, շատ եմ ուզում սիրել, նա միշտ ինձ ասում էր. կարևոր է նաև սիրված լինելը, որովհետև միայն քո սիրուց շատ արցունքներ կլինեն: Ես հիշում եմ այս ամենը, երբ մայրս ինձ խորհուրդ էր տալիս։ Հետո ևս մի բան, այն, որ ես տեսնում էի, թե ինչքան վատ է մարդկանց առանց հայրենիքի, քանի որ գործնականում իմ ամբողջ ընտանիքը, որից ես այսպիսին սերվել եմ, բոլորը հեռու էին Հայաստանից: Տատիկս՝ հորս մայրն, ամբողջ կյանքում փնտրում էր եղբորը, որին կորցրել էր Ցեղասպանության ժամանակ: Ախր, նա փախչում էր, չէ՞, նա ինքը փոքր երեխա, եղբորը գրկած տանում էր, բայց կորցրեց ճանապարհին: Նա մահացավ 86 տարեկան հասակում, և ես հիշում եմ, այն ժամանակ ես շատ մեծ էի, որ մենք փնտրում էինք մեր ամբողջ գիտակից կյանքը: Հայկական ռադիոյով նման հաղորդում կար, մենք ամեն ուրբաթ տվյալներ էինք փոխանցում, և երկուշաբթիից ուրբաթ նա լսում էր, թե արդյո՞ք գտել են իր եղբորը: 80 տարի նա փնտրում էր եղբորը, պատկերացնո՞ւմ եք: Նա Նախիջևանից է, ապրել է Իրանում և ամբողջ կյանքում դիտել է հաղորդումներ մեր հուշարձանների պատմության վերաբերյալ, նա շատ լավ գիտեր հայկական ճարտարապետության պատմությունը: Օրինակ՝ Ջուղայի խաչքարերն, «իմ Ջուղայի խաչքարերը», նա շատ լավ գիտեր, մենք դրա մասին շատ գրքեր ունենք տանը: Երեկոները ցուցադրում էին «Հայրենիքի ձայն» և «Մենք ենք, մեր լեզուն», հաղորդաշարերը, և այդ ժամանակ մենք պետք է լուռ լինեինք, քանի որ տատիկը դիտում էր «Մենք ենք, մեր լեզուն»։ Սա մեր տանը պարտադիր ծրագիր էր։

G.N. - Խոսելով հայերի մասին․ թվում է, որ երբ մարդ ապրում է Հայաստանից դուրս, այս հայրենասիրությունն ու ավելին կլանելու, չկորցնելու ցանկությունը շատ ավելի սուր է, քան հայաստանաբնակներինը, քանի որ այն, ինչ տեսնում ես ամեն օր, ավելի քիչ արժեքավոր է դառնում:

Լ. Մ. - Չգիտեմ ինչպես բացատրել, ըստ երևույթին, այո: Հայերը, հավանաբար, այն ազգերից են, որոնք չեն գնահատում իրենց ունեցածը, քանի որ Հայաստանի հայերը շատ քիչ պատկերացում ունեն հայրենասիրության մասին։

G.N.- Համաձայն եմ Ձեզ հետ։

Լ. Մ. - Հայաստանից դուրս ապրող հայերը շատ ավելի հայրենասեր են: Ասեմ ավելին․ որքան հեռու ու անհասանելի է հայրենիքն՝ այնքան ավելի հայրենասեր:

Գ.Ն - Ինչպե՞ս ծագեց Ձեր արտադրանքը ստեղծելու գաղափարը: Դատելով կարդացածիցս, Դուք ուզում էիք ինչ-որ տեղ դուրս գալ և որոշեցիք Ձեզ համար զգեստ կարել։ Այդպե՞ս է։

Լ. Մ. - Դե, նախ, ինչպե՞ս ես հայտնվեցի Տերյան մշակութային կենտրոնում, ի՞նչ է դա: Պատմությունն այսպիսին է. ես ավարտեցի մանկավարժական ինստիտուտն, այն ժամանակ, 98-ին, իհարկե, չկար ... Դե, մանկավարժական ինստիտուտի հետ մեկտեղ․․․ Հայաստանում ունենք մի այսպիսի հետաքրքիր ինստիտուտ, Խորհրդային տարիներին Գեղագիտության ինստիտուտն էր, որից հետո, արդեն իմ ուսանողական շրջանում, դիզայներների հզոր թիմ էր պահպանվել այնտեղ խորհրդային ժամանակներից, հավատացեք ինձ, նրանք շատ «դեմք են», լավը: Նրանք ստեղծեցին Դիզայներների միությունը և սկսեցին ընտրել լավ ուսանողների ու նրանց դիզայն սովորեցնել, որպեսզի ինչ-որ նոր մասնագիտություն լինի, քանի որ Հայաստանում պատերազմից հետո դիզայներն այն մարդն էր, ով խանութների համար «Մարքեթ» ցուցանակ էր պատրաստում և վերջ: Ու՞ւմ էր պետք դիզայները հետպատերազմյան տարիներին սոված Հայաստանում: Չնայած հիմա էլ Հայաստանն, այնպես չէ, որ լավ վիճակում է։ Եվ ես գնացի այնտեղ սովորելու, կրթությունը վճարովի էր, որտեղ մենք սովորեցինք շատ լավ բաներ, որոնք չես կարող սովորել նույնիսկ ինստիտուտներում: Այդուհանդերձ, այն ժամանակ ինստիտուտներում կրթությունը շատ -շատ լավն էր, բայց դրանք դժվար տարիներ էին: Ես միշտ հավատացել եմ, որ Մանկավարժական ինստիտուտը շատ լավ հաստատություն է, այնտեղ շատ լավ մարդիկ, արվեստագետներ են դասավանդում, բայց տարիները շատ դժվար էին: Ես նույնիսկ հիշում եմ, որ ձմեռները շատ ավելի վատն էին, քան հիմա են, կյանքը դժվար էր:

G.N.- Այո, ես էլ եմ հիշում:

Լ. Մ. - Եվ գիտե՞ք, ոչ բոլորն էին հասկանում, որ Հայաստանում պատերազմ է, բոլորը գիտեին, որ լույս չկա, սով է, բայց որ պատերազմ է, որ շատ մարդիկ են մահանում, գիտեին, հիմնականում, նրանք, ովքեր կապ ունեին Ղարաբաղի հետ: Մենք այդքան ինֆորմացիա չէինք ստանում, այնպես չէ՞:

G.N.- Դե, այո, համացանց չկար, հեռուստատեսությամբ ոչինչ չէր ասվում ...

Լ. Մ. - Ահա մենք այն ընտանիքներից էինք, որտեղ գիտեին, որ Ղարաբաղում պատերազմ է, քանի որ մարդիկ էին գալիս մեր տուն, ապրում մեզ մոտ, մենք հոգ էինք տանում նրանց մասին: Հայրիկիս քույրը բնակարան ուներ Ավանում, որտեղ ապրում էր հայրիկիս սումգայիթցի ընկերոջ ընտանիքը: Մենք մշտապես այս բոլոր գործընթացների մեջ էինք, այդպես էինք ապրում, հասկանում էինք, որ պետք է կիսվենք մի կտոր հացով։ Եվ ես այդ ժամանակ դիզայն էի սովորում, քանի որ ասում էի, որ Հայաստանը պետք է կառուցել, վերականգնել: Դիպլոմային աշխատանքս շատ առանձնահատուկ էր` «Արզնիի կիրճի ձևավորում»... Ես մոդել պատրաստեցի, որտեղ կար առողջարանային համալիր, արդի, ամբողջն ապակուց: Երբ հանձնում էի աշխատանքս, ինձ պարզապես ասացին, որ սա ուտոպիստական գաղափար է, ինչպե՞ս կարող է շենքն ապակուց լինել։ Բայց գաղափարը շատ լավն է, և ինձ անմիջապես ընդունեցին Դիզայներների միջազգային միություն: Այն ժամանակ այս ամենը որոշվում էր Մոսկվայում: Մի խոսքով, ավարտեցի ինստիտուտը, բայց աշխատանք, իհարկե, չկար։

G.N. - Այսինքն՝ Դուք միշտ համարձակ գաղափարներ եք ունեցել:

Լ.Մ. - Այո, այն ժամանակ դրանք բոլորը ճարտարապետության ոլորտում էին, ես զբաղվում էի միջավայրի դիզայնով` կոնցեպտուալ կերպարներ, լանդշաֆտ: Ինձ դա շատ էր հետաքրքրում: Ես այսօր էլ դրանով զբաղվում, պարզապես մարդիկ ինձ ճանաչեցին իմ ստեղծած հագուստով, քանի որ, ըստ երևույթին, շատ հավես էր (круто) ազգային տարազ և այլն ստեղծելը, բայց ես շատ լայն պրոֆիլի մասնագետ եմ։

G.N. - Բայց ի վերջո, հագուստի դիզայներները հաճախ ոգեշնչվում են ճարտարապետական ուրվագծերից:

Լ.Մ. - Գիտեք, ես նորաձևության դիզայներ չեմ, ես շատ «թույն» (крутой) մարդ եմ, ով շատ լավ ճաշակ ունի, այսքանը: Չեմ կարող ասել, որ ես նորաձևության դիզայներ եմ: Դուք կարող եք ինձ պատվիրել ձևավորել եկեղեցին ծաղիկներով, ես ամեն ինչ կանեմ, այսինքն, ես կարող եմ շատ բան անել, բայց ինձ ճանաչեցին հենց ազգային հագուստի շնորհիվ, այս հավաքածուի օգնությամբ: Մի խոսքով, մանկավարժական ինստիտուտից հետո, իսկ ինչպես Դուք արդեն հասկացաք, իմ ընտանիքը չափազանց ինտելիգենտ է, մի խոսքով, մեր տանը սկսվեց. այ, ընտրել ես այնպիսի մասնագիտություն, որը ոչ ոքի պետք չէ, աշխատանք չկա ..

G.N. - Ավելին, նման հակադրություն․ գիտատեխնիկական և ստեղծագործական

Լ.Մ.- Այն ժամանակ աշխատանք հնարավոր էր ստանալ միայն ընտանեկան կապերի միջոցով, բնականաբար, ես դրանք չունեի: Ընդհանրապես, ես կարծում եմ, որ ... Ես այն քչերից եմ, ում ցեղում չկան հայտնի արտիստներ, իսկ դու հանկարծ ստացվեցիր։ Չեմ կարող ասել, որ ես կայացել եմ որպես նկարիչ, բայց ես միանշանակ այն մարդն եմ, ով իրենից հետո ինչ-որ բան կթողնի Հայաստանի դեկորատիվ - կիրառական արվեստում: Բայց չեմ կարող ասել, որ սա իմ ընտրած ճանապարհն էր, պարզապես այսպես եղավ: Ուղին է ընտրել է ինձ, ինձ Աստվածն է ընտրել։ Մի խոսքով, ես խոր ցնցման մեջ էի, պատրաստվում էի աշխատել իմ մասնագիտությունից դուրս:

Իսկապես հավատում ես, դա գոյություն ունի, այս ուժը քո մեջ է, երբ գիտես, որ այն կա: Ես չգիտեմ, թե ինչպես ասել մարդկանց. ընկերնե՛ր, խնդրում եմ, հավատացեք Աստծուն ինչպես ցանկանում եք, անվանեք նրան` Արարիչ, ինչպես ցանկանում եք: ...

Խղճում եմ այն մարդկանց, ովքեր չեն հավատում: Գիտեք, երբեմն պատահում է․ ահա մարդիկ, ովքեր ապրում են կողքիդ, ես նրանց շատ եմ սիրում, ես շատ կուզենայի, որ իրենց մոտ ամեն ինչ լավ լիներ, բայց նրանք փակել են իրենց ճանապարհը դեպի սա: Որովհետև երբ ես նրանց պարզապես խորհուրդ եմ տալիս, դե, հավատա՛ Աստծուն, տխմար, դու հաջողության կհասնես, եթե հասկանաս, որ պետք է հավատալ, նրանք պարզապես փակվում են, որպեսզի նույնիսկ խոսքդ չհասնի իրենց։

G.N - Խաբուսիկը փակում է էներգետիկ ուղիները: Ես եկել եմ այն եզրակացության, որ հիմնականում մարդիկ են հրաժարվում Աստծուց. որովհետև երբ մարդը սխալներ է գործում, նա կարծում է, որ հետդարձ չկա: Սխալներ թույլ տալով, նա ավելի ու ավելի է հեռանում Աստծուց:

Լ. Մ. - Ոչ, ես չէի ասի, որ սա վերահսկվում է մեր կողմից և որ սա մեր հոգեբանությունն է: Ես Ձեզ հաստատ կասեմ, որ մեր ձեռքում չէ, որ մեկը հավատա, մյուսը՝ ոչ: Սա մենք չենք և հոգեբանությունը չի, դա չես կարող սովորեցնել։ Չպետք է մարդու հետ ինչ-որ բան պատահի, որ նա հավատա, կամ չհավատա: Օրինակ ՝ ինձանից շատ ավելի կարդացած մարդիկ կան և շատ ավելի ծեծվածներ, բայց նրանք դեռ չեն եկել հավատքի։ Ամենևին պարտադիր չէ ձախողվել, որպեսզի սկսեք հավատալ, դա ընդհանրապես անհրաժեշտ չէ, ես չգիտեմ, թե որտեղից է դա գալիս, դա կարդացածությունից չէ, այլ ․․.

G.N.- Պարզապես՝ մաքուր հոգինե՞ր:

Լ. Մ. - Չգիտեմ, բայց այն, որ այս ուղին` հավատալ, թե չհավատալ, նույնիսկ այս ուղին ոչ թե մենք ենք ընտրում, այլ մեզ ընտրում են, հավատացեք նաև սրան, քանի որ ես փորձել եմ մարդկանց պատմել, թե ինչպես հասա դրան, բայց այն պահին, երբ սկսում եմ խոսել այն մասին, թե ինչպես սկսեցի հավատալ Աստծուն, հասկանում եմ, որ ոչ թե ես եմ ընտրել, այլ այդ դռները բացել են իմ առջև:

G.N.- Հավանաբար Քրիստոսի խոսքերը՝ շաղ մի տվեք ձեր մարգարիտները խոզերի առաջ...
Լ. Մ. - Նրանք խոզ չեն, խղճում եմ նրանց:

G.N.- Ոչ, բայց չէ՞ որ սա փոխաբերական է, սա սիմվոլիզմ է, ենթատեքստ ունի: Այստեղ հնարավոր է, հենց այդ հավատքի մասին է, սա տարբեր կերպ են վերծանում, մարգարիտը գիտելիք է, հավատք, լույս, յուրաքանչյուրը յուրովի է ընտրում:

Լ. Մ. -Բայց ես կարծում եմ, որ մարգարիտները նյութական են, այսինքն` ավելի շատ նշանակում է, որ նյութական օգուտները չեն տրվում այն մարդկանց, ովքեր դրանք չեն գնահատում: Գիտելիքը կարելի է նյութականի հետ նույն նժարին դնել, բայց հավատքը՝ ոչ։

G.N. – Հասկացա Ձեզ։

Լ. Մ. - Դա մի այլ բան է, և դա մենք չենք ընտրում: Եվ նույնիսկ Աստծուն հավատալը մեր ընտրությունը չէ: Ինչու՞ այն չի տրվում բոլորին: Որովհետև դրա համար էլ են մարդիկ ընտրվում, ում տրվում է այս ամենը: Ես այդպես եմ կարծում, հիմա այդպես եմ զգում:

G.N.- Ինձ համար նորություն է Ձեր ասածը, որ մեզ ընտրում են: Ասես՝ նոր պատուհան է բացվում գիտակցությանս մեջ։

Լ. Մ. - Դե, նայիր շուրջդ: Օրինակ, ես տեսնում եմ, որ այս մարդն ինձանից ավելի կարդացած է, ավելին, նա կարդում է ճիշտ գրականություն, որը պետք է բացեր նրան, նա ինձանից լավ է հասկանում, ինձանից շատ երկրներ է տեսել, ավելի շատ ցավ է ապրել, քան ես, բայց նրա մոտ չի բացվում։

G.N.- Միգուցե, հենց դա էլ խանգարո՞ւմ է, նրա գիտելիքները:

Լ.Մ. - Ոչ, հակառակն էլ է լինում, իմաստուն - և իրեն տրվեց դա: Ոչ, պարզապես ոչ բոլորին է սա տրվում, նշանակում է, որ դու ընտրյալ ես:

G.N.- Փաստորեն, հավատքը նույնպես Ձեզ վրա, այս ամենի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել։ Մենք սկսել էինք խոսել Տերյան մշակութային կենտրոնի մասին:

Լ.Մ.- Ես հայտնվեցի կենտրոնում հրավերով, ես հիմնադիր չեմ, ինձ ընտրել են, հրավիրել որպես ղեկավար։ Հիմնադիրը բոլորովին այլ մարդ է` Առուշան Հակոբյանն, ով այնքան հավանեց այն, ինչով ես զբաղվում եմ, ինձ, հավանաբար, իմ ամբողջ կերպարը, իմ գործունեությունը, այն, ինչի ես վերածեցի կենտրոնը, որ նա պարզապես ինքն է ասում, որ ես վստահորեն մշակութային կենտրոնի հիմնադիրն եմ, նախքան ինձ այն մի կազմակերպություն էր, որն ընդամենը ստեղծվել էր, այսինքն՝ գրանցվել, և վերջ:

G.N.- Դուք շունչ եք հաղորդել այս կենտրոնին:

Լ. Մ. - Այո, ես կարծում եմ, որ նա այն մարդն է, ով ինձ մղել է այս բոլոր գործողություններին: Հորիցս հետո նա երկրորդ մարդն է, ով ինձ դաստիարակել է, քանի որ նա չափազանց բարեկիրթ, զարգացած, շատ բարի և պարկեշտ անձնավորություն է, ում շնորհիվ ես այսօր քանդել եմ շատ պատեր, նա լուծել է իմ կյանքում շատ հարցեր, և նրա բարի խոսքերի շնորհիվ շատերն, ովքեր ինձ բանի տեղ չէին դնում, քանի որ ես պարզապես երեխա էի՝ երես առած, սափրած գլխով, պատռված ջինսերով, ում այդ դասի մարդիկ նույնիսկ չէին նկատի, նրա շնորհիվ նրանք ուշադրություն դարձրեցին ինձ վրա: Նա մեծատառով մարդ է, ով կարող էր ասել նրանց, մի՛ նայեք նրա խելառ արտաքինին, նա խելացի է, լավը և այլն: Նա ինձ առջև շատ մեծ դռներ բացեց, նա դարձավ իմ երաշխավորը:

G.N.- Դուք շատ խորը մարդ եք: Անկեղծ ասած, մինչև այս պահը՝ մեր զրույցից առաջ, ես չէի պատկերացնում դա: Այն, որ Դուք կարող եք խոսել ամեն ինչի մասին, և ունեք Ձեր անձնական պատկերացումներն, ինձ այդպես է թվում: Շատ հետաքրքիր է Ձեզ լսել, փշաքաղվելու աստիճան, և շատ հաճելի: TarazArt ապրանքանիշը հենց սկզբի՞ց հայտնվեց՝ Կենտրոնի հիմնադրման առաջի՞ն օրվանից:

Լ. Մ. - Սկզբում Տերյան մշակութային կենտրոնն էր, հետո մի օր եղբայրս եկավ և ասաց, որ որոշել է ամուսնանալ: Նա գիտե՞ք ինչպիսինն էր, ինձ թվում էր, որ նա այդքան շուտ չի ամուսնանա, 26 տարեկան, շուտ է, չէ՞: Իսկ մենք շատ սերտորեն կապված ենք, և ինձ թվում էր, լավ, ո՞վ պետք է արժանի լինի նրան: Մի խոսքով, գալիս է Գայան ՝ եղբորս կինը, և մենք ծանոթանում ենք, և, օրինակ, կան մարդիկ, ովքեր կորցնում են իրենց եղբորը ամուսնությունից հետո, բայց մեզ մոտ հակառակն էր, մենք ձեռք բերեցինք, որովհետև նա կարծես աճեց նրանց հետ, որովհետև մեկը մյուսից լավն են։ Մի խոսքով՝ հրաշք աղջիկ է։ Ես Տերյան կենտրոնի ղեկավարն եմ, և եղբայրս ամուսնանում է մի աղջկա հետ, ով պարզվում է, որ Վահան Տերյանի ամենամոտ ընկեր Պողոս Մակինցյանի թոռն է, և նրա ամբողջ ժառանգությունը, նրա բոլոր նամակները, փաստորեն, պատկանում են իմ հարսի ընտանիքին:

G.N.- Ապշեցուցիչ է:

Լ. Մ. - Պատկերացնու՞մ եք: Հարսանիքից մեկ տարի է անցնում, և մի անգամ տատիկը՝ Գայանեն, Մակինցյանայի դուստրն ասում է․ Լիլիթ ջան, ես շատ կուզենայի, ահա Տերյանը, նա հորս մտերիմ ընկերն է: Ես ասում եմ` ի՞նչ եք ասում։ Այո, դու չգիտեի՞ր։ Պողոս Մակինցյանը։ Եվ նա սկսում է պատմել, այնուհետև մենք գիրք ենք պատրաստում դրա մասին, այսինքն՝ Տերյան մՄշակութային կենտրոնը չի նշանակում Տարազ, այն միլիոնավոր բաներ է ներառում։

G.N.- Ես էլ էի ուզում դա հասկանալ:

Լ. Մ. - Մենք Տերյանի հետ կապված շատ գրականություն ունենք, պատրաստել ենք Տերյանի գրքերը, այս բոլոր տոներն ենք կազմակերպում նրա հայրենիքում, տերյանական ցուցահանդեսներ ենք կազմակերպում, շատ բաներ: Եվ չնայած սա այնքան էլ իմը չէ, որովհետև հայ գրականությունը շատ լավ չգիտեմ, դե, ոչ թե վատ գիտեմ, այլ գիտակ չեմ, ինչպես հիմնադիրը՝ պարոն Հակոբյանն, ով տերյանագիտության հիանալի մասնագետ է, ուստի սա հիմնականում իր ոլորտն է կենտրոնում Բայց տեսնում եք, ինչպիսի զուգադիպություն։ Իմ ընտանիք մտան Պողոս Մակինցյանի թոռնուհին և ծոռնուհին:

G.N.- Զուգադիպություն չէ, ինքներդ եք ասել:

Լ. Մ. - Այո, տեսնում եք, թե ինչպես է ամեն ինչ կամաց-կամաց որոշվում քո փոխարեն։ Հետո: Ես այդպիսի մարդ եմ, ինձ ծիծաղելի է, երբ ասում են, ինչպե՞ս եք բիզնես նախագիծ պատրաստել, ինձ համար բիզնես նախագիծ կազմեք։ Դու այն չես կազմում, անգամ չես էլ մտածում դրա մասին: Ես կարող եմ հիմա բիզնես նախագիծ կազմել Ձեզ համար, բայց անհնար է սեփական ուղին անվանել բիզնես նախագիծ, քանի որ այս ուղին ես չեմ ընտրել: Ընդհանրապես, ես այն մարդն եմ, ով ցանկանում էր ունենալ իր սեփական անկյունը, նկարել այնտեղ և այլն։ Մանկավարժական ինստիտուտն ավարտելուց հետո այնտեղից հեռացա շատ վատ տրամադրությամբ, քանի որ դիպլոմային աշխատանքս արժանացավ 10 հատ գերազանցի, այնտեղ թիմ է, որի անդամները գնահատում ենք քեզ, և մեկ անբավարարի, որովհետև մեկ անձ որոշեց, որ դա մանկավարժական թեմա չէ: Եվ ես հեռացա այնքան հիասթափված, զգացմունքային երեխա, հեռացա համալսարանից և ասացի, որ այլևս այստեղ չեմ վերադառնա: 27 տարեկանում ես հայտնվեցի անտեղ որպես դասախոս, և դեռ դասավանդում եմ: Ուսանողները պաշտում են ինձ, սա այլ պատմություն է, քանի որ, իրականում, ես այդպես էլ մանկավարժ չդարձա, ես մինչ այժմ ուսանող եմ: Հիմա իմ արվեստանոցում Դուք կտեսնեք մի խումբ ուսանողների, որոնց ես վճարում եմ ամռանն ինձ մոտ սովորելու համար: Պատկերացնու՞մ եք: Որոնց ես վճարում եմ, նրանք աշխատավարձ են ստանում։

G.N.- Պատկերացնում եմ, դա շատ մեծ գործ է: Գիտեք, ըստ հնդկական հավատքի, այն մարդն, ով սովորեցնում է, ասել է՝ կիսվում է գիտելիքներով, դա համարվում է ամենաբարձր կարմա, բարձր վիբրացիա, այսինքն՝ համարվում է ամենաազնիվ բանը, որ կարող է պատահել մարդու հետ: Իսկ այն, որ Դուք նաև նրանց աշխատանք եք տալիս, դա վերջին հարցերից մեկն էր, որ ես ուզում էի տալ, նույնիսկ ոչ թե հարց, այլ ավելի շուտ պնդում, որ Դուք աշխատանք եք տալիս մարզերի շատ կանանց, չէ՞ որ դա պարզապես աշխատանք չէ, սա վերածնունդ է, տնտեսական հնարավորություն, հավատ սեփական ուժերին, հավատ, որ գիտելիքներդ, կոլորիտը, դրանք հարկավոր են ...

Լ. Մ. - Ահա, և նորից ես չեմ ընտրել։ Հիմա կասեք, իսկ դու ընդհանրապես կյանքումդ ոչինչ չե՞ս ընտրում, ամեն ինչ քո փոխարեն են ընտրում, և ես հաստատ կասեմ․ այո, դա այդպես է, քանի որ ամեն երեկո ես պառկում եմ, մտածելով, թե ինչպես կուտակել գոնե մի փոքր գումար, քանի որ որդիս մեծանում է, և ես ընդհանրապես ոչինչ չունեմ կողք դրած, բացարձակապես ոչինչ։ Ես չունեմ իմ սեփական բնակարանը, ընդհանրապես ոչինչ կողք դրած չէ, չունեմ մեքենա, չունեմ բնակարան, ոչինչ, հասկանո՞ւմ եք։ Ես այսպիսի գաղափար ունեմ ՝ Տերյան մշակութային կենտրոնը, անուն հանած, ճանաչված կենտրոն, որն իր սեփական տարածքը չունի: Ես նյութական ոչինչ չունեմ, և ամեն երեկո պառկում եմ քնելու և մտածում. Ես պետք է գումար խնայեմ ինչ -որ բանի համար, գոնե ինչ -որ բանի համար, այնպես, որ ինչ -որ բան թողնեմ երեխայիս: Իսկ հաջորդ առավոտյան գալիս է այն միտքը, որ այ այստեղ է պետք գումար ներդնել, թեկուզ՝ անձի մեջ, և ես բարկանում եմ ինքս ինձ վրա, բայց նորանոր նախագծեր եմ անում: Չգիտեմ, թե ինչպես է այս ամենը լինում, նորից եմ ասում, դու չէ, որ ընտրում եզ, դու կարող ես գիտակցել այն, ինչը որ ցանկանում ես ունենալ արդյունքում, ինչին հասնել կյանքումդ, բայց հիմա Դուք կշփվեք ինձ հետ և կտեսնեք, որ ես ամբիցիաներ չունեմ, ինչը տարօրինակ է: Շատերին թվում է, որ ես անչափ հավակնոտ եմ, որ այսպես առաջ եմ գնում:

G.N.- Ես դա նկատել եմ դեռևս նախորդ անգամ:

Լ. Մ. - Շատերն են իմ մասին ասում, որ շատ հավակնոտ եմ, բայց իմ մոտ հավակնությունները հարյուր տոկոսով բացակայում են:

Այն մարդկանցից մեկն, ով ինձ ոգեշնչեց ազգային հագուստի գերազանց հավաքածու ստեղծել, Լուսիկ Ագուլեցին էր, ես տեսել եմ նրան: Մի ժամանակ մեկնեցի Ֆրանսիա: Ես 6 տարի հաճախակի էի այնտեղ մեկնում, այն մտքով, որ այնտեղ կմնամ և ինչ -որ պահի մտածեցի, որ այլ երկրում սովորելու կարիք ունեմ, քանի որ երբ հեռանում էի Հայաստանից՝ այլ ոգեշնչում էր հայտնվում, և վերջ:, Իմ ընկերուհին ապրում էր Ֆրանսիայում, Քրիստինե Մկրտչյանը, ով այժմ այնքան հայտնի է, աշխատել է «Հերմես» ընկերության հետ, ընկերության նկարիչն էր, լսել եք երևի, շարֆեր: Ես ապրում էի նրա տանը, նա ինձ շատ բան սովորեցրեց: Ես սիրում էի տեքստիլը, բայց չգիտեի, թե ինչպես նկարել դրա վրա, ինձ Քրիստինեն սովորեցրեց։ Դրանք դասընթացներ չէին, որևէ այլ ուսուցում չկար, բայց ես ապրում էի Քրիստինայի մոտ, և նա ինձ սովորեցրեց այս ամենը: Եվ այսպես, ինչ -որ պահի ես մտածեցի, որ կմնամ այնտեղ, բայց հետո եկա Հայաստան, պատահաբար ցուցահանդեսին հանդիպեցի իմ դեկանին, ով իմ ուսուցիչն էր մանկավարժականում, և նա խնդրեց ինձ 3 ամսով փոխարինել իրենց դիզայներին, որովհետև դասախոս չկար: Մանկավարժական ինստիտուտ որպես դասախոս վերադարձա ընդամենը մի քանի ամսով: Ես հիշում եմ իմ առաջին դասախոսությունը, երբ 27 տարեկան էի, մտա լսարան, և հայացքս սևեռվեց մի ուսանողի վրա, մի տղայի վրա, նրանք 70-ն էին, այն ժամանակ կուրսերը մեծ էին, այժմ նման կուրսեր չկան՝ առավելագույնը 20 -30 հոգի, և այսպես, իմ հայացքը կանգ առավ մի ուսանողի վրա, նա 19 տարեկան էր, 1-2 կուրս: Նա շատ սպիտակամորթ էր, հետագայում դարձավ իմ երկրպագողը, նույնիսկ ինձ առաջարկեց ամուսնանալ, չնայած մեր մեջ 8 տարվա տարբերություն կար։ Մտածեցի, թե ինչ հսկայական պատասխանատվություն է այս երիտասարդներին դասավանդելը, քանի որ եթե դու լսարան ես մտնում՝ նրանց առաջնորդում ես, չէ՞ որ դու տանում ես նրանց քո ճանապարհով, հետևաբար քո ճանապարհը պետք է լինի այնքան գեղեցիկ և լավը, որ նրանք, նայելով քեզ՝ ցանկանան հետևել քեզ, որովհետև ես այդպես ընտրեցի իմ մասնագիտությունը, ինձ մարդիկ տարան իրենց ճանապարհով: Եվ հետո հասկացա, որ դասավանդել սկսելուց հետո ավելի լավն եմ դարձել։ Մենք ունեինք և ունենք դպրոց, ես ճանաչում եմ դրա ղեկավարին՝ կրթության նախկին փոխնախարար Մանուկ Մկրտչյանին, նա ունի իր ուսուցման մեթոդը: Նա մի անգամ ինձ հրավիրեց, ես արդեն դասավանդում էի, ծանոթանալու իր ուսուցման մեթոդին: Այնտեղ դասավանդում են դպրոցի աշակերտներն, այսինքն՝ ավելի բարձր դասարանի աշակերտները դասավանդում են կրտսերներին։ Մտածեցի, որ մեթոդը լավն է, պետք է փորձել: Ես այն փորձարկեցի իմ և իմ ուսանողների վրա, ամեն տարի, և այժմ էլ իմ արվեստանոցում աղջիկներն, ովքեր արդեն ինչ -որ բան գիտեն, սովորեցնում են նրանց, ովքեր դեռ չգիտեն: Դու ամրապնդում ես գիտելիքներդ և միևնույն ժամանակ բացահայտում սխալներդ։ Այ այդ առաջին կուրսում, որտեղ ես սկսեցի դասավանդել, բացահայտեցի իմ ուսանողական տարիների բոլոր սխալները․ սիրեցի ուսանողներին, ովքեր մեկ անգամ չէ, որ ինձ դավաճանեցին․ Հայաստանում այս կռվշտոցն աթոռի, պաշտոնի համար, ով է լավն, ով՝ վատը, հավակնությունները, նրանք ինձ հարյուր անգամ ցավ են պատճառել, մեջքիցս խփած դանակները շատ են, և ուսանողներն են դավաճանել, և դասախոսները։

Գ.Ն - Մեկը՝ խելքի պակասից, ուրիշն էլ՝ դիտավորյալ։

Լ. Մ. - Այո, մեկը, հասկանալով, որ դու ավելի լավն ես, և հանկարծ քեզ կառաջարկվի դառնալ, օրինակ, բաժնի վարիչ, ու նա կմնա առանց աշխատանքի: Միշտ էլ եղել են նման բաներ: Ինչու՞ ես ամբողջությամբ գնացի նկուղ և Տերյան մշակութային կենտրոն: Անցյալ տարի ես հեռացա այն երեք համալսարաններից, որտեղ դասավանդում էի, որոշեցի ընդհանրապես չդասավանդել, բայց մեկ տարի անց նորից վերադարձա մանկավարժություն։ Ինչո՞ւ վերադարձա: Քանի որ, առաջին հերթին, սկսվել էր կորոնավիրուսը, և ես պետք է ինչ -որ կերպ գումար աշխատեի: 45 տարեկանում ես առաջին անգամ աշխատանքի գնացի այն պատճառով, որ ինձ փող էր պետք, ինձ աշխատանք էր պետք: Իսկ ընդհանրապես, իմ ամբողջ կյանքում աշխատել եմ, որովհետև հաճույք եմ ստացել։ Եվ միշտ համարել եմ, որ ինձ ընդհանրապես չպետք է վարձատրեն մանկավարժական գործունեության համար, քանի որ դա ինձ հաճելի է, և այստեղ ես շփվում եմ ուսանողների հետ, և դա բոլորովին այլ բան է:

Գ.Ն - Ի դեպ, ուզում եմ ասել, որ այս բիզնես ուղղվածության բացակայությունը հենց այն է, որ երբ ինչ -որ բան սիրով ես անում, մտածում ես` լավ, ինչու՞ դրա համար պետք է վարձատրեն, ես դա անում եմ հաճույքով և կիսվում եմ գիտելիքներովս:

Լ. Մ. – Այո։ Իսկ հետո ես ինչ -որ պահի հասկացա, որ իմ ամբողջ կյանքում ունեցել եմ որոշակի ցանկություններ, բայց դրանք ի կատար են ածվել ոչ այնպես, ինչպես ես էի ուզում, բայց, այնուամենայնիվ, կատարվել են։ Այժմ ես հստակ գիտեմ, թե ինչպես ցանկություն պահել։ Անհրաժեշտ է վերջնական նպատակը որոշել, ոչ թե ճանապարհն, այլ վերջնական նպատակը քանի որ այն ճանապարհը, որով դուք կհասնեք դրան, ձեզ հայտնի չէ, իսկ նպատակը քո ցանկությունն է: Այ, ինչ ցանկանում եք, դեպի դա էլ կգնաք։

G.N.- Հիմա, ետ նայելով, կարո՞ղ եք ասել, թե ինչպիսի՞ն, ո՞վ էիք Ձեզ պատկերացնում։ Ո՞չ

Լ. Մ. - Ինչպե՞ս էի տեսնում ինձ:

G.N.- Դե, օրինակ, 10 տարի առաջ, քանի որ ցանկությունները ժամանակի ընթացքում փոխվում են, բայց եթե հիմա ետ նայեք, կարո՞ղ եք ասել, որ, օրինակ, 10-15 տարի առաջ Դուք հենց այն էիք ուզում, ինչ հիմա ունեք:

Լ. Մ. - Ոչ, ես չգիտեի, ես ընդհանրապես չգիտեի: Բայց կարող եմ ասել, որ ես բացարձակ երջանիկ մարդ եմ, բացարձակապես: Ես ունեմ այն ամենն, ինչ մտքի խորքում ցանկացել եմ։ Ես հիասքանչ երեխա ունեմ, սա այն է, ինչի մասին, հավանաբար, կարող է երազել ինձ պես մարդը: Նրա համար նույնքան դժվար կլինի, որքան ինձ համար, քանի որ նրա կյանքն, իրականում, բարդ է։ Ես չափազանց շատ եմ աշխատում: Մարմինս ամեն օր ցավում է, քանի որ ֆիզիկապես եմ աշխատում։ Ես չեմ աշխատում միայն ուղեղներով, սա ուղեղ + մարմին է, օրվա վերջում շատ ցավոտ է:

G.N.- Դուք շատ էներգիա եք ծախսում:

Լ.Մ.- Ես ֆիզիկապես եմ աշխատում, ծանր ֆիզիկական աշխատանք եմ կատարում: Ես կարող եմ աշխատել մարգում, կարող եմ ամբողջ գիշեր պահածո պատրաստել, այսինքն՝ ես շատ ֆիզիկական աշխատանք եմ կատարում, քանի որ 100 նախագիծ ենք անում: «Պատրաստում են արցախցիները» նախագծում ես ամեն ինչ անում եմ նրանց հետ միասին, ինքս աճեցնոււմ եմ, քանի որ մենք շեշտը դնւոմ ենք էկոլոգիապես մաքուր արտադրանքի վրա, ամեն ինչ պետք է աճեցվի մեր կողմից, գաղափարները շատ են: Դե, նայեք, իհարկե, ես կարծում եմ, որ ամենամեծ հրաշքը երեխայի ծնունդն է, քանի որ երբ պատկերացնում եք, թե ինչից ինչ է ստացվում, բայց այս պրոցեսը տեղի է ունենում մեր մեջ, մենք դա չենք տեսնում, բժիշկները կարող են տեսնել, բայց ոչ ես։ Իսկ երբ տեսնում եմ, թե ինչպես եմ սերմը դնում հողի մեջ և ինչ է դրանից աճում՝ ինձ համար դա նույնն է․ ես տեսնում եմ, ես դա անում եմ: Սա իմ հաճույքն է, ես հրճվում եմ դրանով։ Այ, ինչ ցանկանում ես, դրան էլ կգաս։

G.N. - Դե, պարզապես արարող մեծ ուժ ունեք, դրա համար էլ ամեն տեղ հասցնում եք: Դուք շատ բան եք ստեղծում ՝ և՛ ապրանքներ, և՛ հագուստ: Եթե խոսենք տարազի մասին ...

Լ. Մ. – Տեսե՛ք, անկեղծ, երբեմն, երբ հետադարձ հայացք եմ նետում։ Ես շատ եմ վաստակում, խելքից դուրս շատ այն մարդու համար, ով արվեստի մեջ է, բայց ես կիսում եմ ամեն կոպեկը: Ես երբեք փող չունեմ, քանի որ ամեն ինչ տալիս եմ այն մարդկանց, ովքեր օգնում են ինձ վաստակել:

Լեպսը մի լավ երգ ունի երջանիկ մարդկանց մասին, լսե՛ք՝ «Ես երջանիկ եմ, ինչպես ոչ ոք», այս խոսքերն իմ մասին են, երբեմն մտածում եմ, որ երջանիկ եմ, ինչպես ոչ ոք:

G.N.- Գերգերազանց է։ Բայց կարելի է ասել, որ Դուք, միևնույն է, Ձեր ուղու վրա եք, այնպես չէ՝՞։ Ինչ վերաբերում է TarazArt- ին, ինչպե՞ս եք պատկերացնում, թե արդյունքում ի՞նչ կստացվի։

Լ. Մ. - Ես ընդհանրապես գաղափար չունեմ, քանի որ այն արդեն շարժվում է, ըստ էության՝ արդեն առանց ինձ, որովհետև, առաջին հերթին, ես ունեմ լավ թիմ, որն արդեն ղեկավարության շատ կարիք չունի: Չնայած, եթե մեկ շաբաթով մեկնում եմ, զգում եմ, որ աշխատանքը դանդաղում է: Եվ ես այժմ աշխատում եմ այնպես անել, որ իմ անձնական գործոնը բացակայի ստեղծագործելու պրոցեսում։

G.N.- Բիզնեսում դա ճիշտ է:

Լ. Մ. - Այո, իրականում, ես ուզում եմ աշխատել, ինչպես ասեմ, անել այն, ինչ ուզում եմ: Այսօր գուցե ես ուզում եմ նկարել, վաղը հող փորել։ Ես չպետք է անհընդհատ բիզնես նախագծերը ղեկավարեմլ: Այսինքն, իմ գաղափարներն արդեն պետք է այնքան հհասկանալի լինեն թիմի համար, որ նրանք իմ ֆիզիկական ներկայության կարիքն այդչափ չունենան։ Եվ ես տանում եմ դրան, որպեսզի ամեն ինչ աշխատի առանց իմ ֆիզիկական ներկայության, որպեսզի նրանք այնքան սահուն աշխատեն, որ չմտածեն բոլոր հարցերով ամեն րոպե ինձ զանգահարել։

G.N. - Բայց Դուք հասկանում եք, որ ձեր բազմակողմանիությունը, գումարած այն, որ Դուք անընդհատ կատարելագործում եք ձեր հմտությունները, այսինքն, ըստ իս՝ Դուք մարդ եք, ով անընդհատ ինքնակատարելագործում է։ Այդպիսի մարդիկ իրականում քիչ են:

Լ. Մ. - Ես աշխատում եմ, ես կանգ առնող մարդ չեմ, ես անընդհատ ընթացքի մեջ եմ:

G.N. – Այո, ամեն դեպքում, Դուք առանձնանում եք մնացածներից: Անկախ նրանից, թե որքան սահուն է ընթանում բիզնեսը, Ձեր կարիքը զգացվելու է, քանզի Դուք ոգեշնչումն եք, տրամադրությունը, ոգի եք տալիս:

Լ. Մ. - Այո, այդպես է, բայց ես կասեմ, որ եթե որևէ մեկի վրա դրույք եմ անում, իսկ ես լուրջ հույսեր եմ կապում Արմինեի հետ, ես մտադիր եմ ամբողջությամբ փոխանցել ամեն ինչ: Ես անձնակազմին պատրաստում եմ այնպես, որ եթե վաղը այնտեղ չլինեմ, ոչ ֆիզիկապես, այլ անընդհատ գլխներին կանգնած չլինեմ՝ նրանք կարողանան ամեն ինչ անել «ինչպես Լիլիթը կաներ», գերազանց: Ես շատ ընկերներ ունեմ, որոնց երեխաները զոհվեցին այս պատերազմի ընթացքում, և երբ փորձում եմ նրանց ուժ տալ, հավատքս փոխանցել նրանց, որպեսզի նրանց համար ավելի հեշտ լինի ապրելը, իսկ այժմ նրանք ավելի շատ մտածում են իրենց մասին, այդ պատճառով են այդքան վատ վիճակում, երբ ասում եմ նրանց․ «իսկ դու փորձիր հասկանալ, քո որդին ինչ կուզեր հիմա անել և արա դա», հանկարծ հասկանում եմ, որ այսօր շատ ծնողներ կան, ովքեր չգիտեն, թե ինչ կցանկանար անել իրենց երեխան: Սա շատ վատ է, նշանակում է, նրանք ապրում էին նույն ընտանիքում, առանց ... Ես նույնպես շատ հազվադեպ եմ տեսնում ծնողներիս, բայց ծնողս գոնե պետք է պատկերացում ունենա, թե ինչով ես կուզենայի զբաղվել։

G.N – Լինել նույն ալիքի վրա։

Լ. Մ. - Դե, այո: Ճշմարտությունն այն է, որ ես չափազանց ոչ նյութապաշտ եմ։ Ինձ համար շոշափելի ոչինչը նշանակություն չունի, բացի մարդուց: Ինձ ոչ մի բան պետք չէ: Երբ հարցնում են, թե ինչ է պետք, հավատացեք, ասում եմ `ոչինչ:

G.N.- Այո, տեսնում եմ:

Լ. Մ. - 20 օր առաջ ինձ նվիրեցին մի ամենաթեժ, վերջին սերնդի iPhone, այն դեռ փաթեթավորած դրած է: Պատկերացնու՞մ եք:

G.N.- Որովհետև Դուք հստակ տարբերում եք հիմնականը երկրորդականից, երրորդականից:

Լ. Մ. - Անկեղծ ասած, դա ես չեմ, դա ես չեմ անում:

G.N. - Ես հասկանում եմ, դա ձեր մեջ է, Դուք առանցք ունեք, քանի որ Ձեր արածից այդքան էներգիա եք ստանում: Ինչու՞ են մարդիկ անընդհատ իրենց հեռախոսներում: Որովհետև նրանց ինչ -որ բան պակասում է: Ինչու՞ են նրանք գնում նյութական աշխարհ: Որովհետև նրանց մոտ այստեղ դատարկ է։ Եվ նրանք փորձում են լրացնել իրենց ներքինն իրի միջոցով, բայց իրականում դա շատ վարկյանական է, կարճատև։ Իսկ ձեր ներքնաշխարհը լիքն է, այդ պատճառով այդ ամբողջ խաբուսիկ փայլը նշանակություն չունի:

Լ. Մ. - Ինչ -որ պահի հասկանում ես, որ ապրում ես մի երկրում, որտեղ ցանկանում ես, որ ամեն ինչ օրինական լինի և այլն: Հետո ես շատ վատ էի հասկանում, օրինակ՝ մենք հասարակական կազմակերպություն ենք, մեզ պատվիրեցին ինչ-որ բան նկարել, նկարեցինք, բայց ինչպե՞ս գումար ստանալ դրա համար: Ի վերջո, այն ժամանակ ՀԿ-ն իրավունք չուներ գումար վաստակել: Մի խոսքով, ինչ-որ պահի հասկացա, որ, այնուամենայնիվ, պետք է ինչ -որ բան նյութականացնել:

G.N.- Կարծում եմ, որ տարազները ոգեշնչում են մարդկանց վերադառնալ իրենց ակունքներին: Դուք վերստեղծում եք պատմական մշակույթը, և մարդիկ, նայելով իրենց պատմությանը, սկսում են այլ կերպ ընկալել:

Երբ ես նայում եմ տարազներին, խորանում եմ այս ամենի մեջ, դա ազդում է ինձ վրա, ես ուզում եմ, որ մեր այս հարուստ պատմությունը շարունակվի: Եթե մենք դա տարածենք, մարդկանց ծանոթացնենք մեր մշակույթին, նույնիսկ եթե այն արդիականացվի, դա կարո՞ղ է ազդել մարդու հոգեբանական բաղադրիչի վրա, և նա իր ազգակցական կապն արմատների հետ այլ կերպ կզգա: Եվ արդյո՞ք դա կարող է ազդել նաև հայրենասիրության վրա:

Լ. Մ. - Ես կասեմ հետևյալը. սա այն բաղադրիչներից է, որը մարդու մեջ զարգացնում է սերը իր հայրենիքի, մշակույթի նկատմամբ, բայց անկեղծ ասած, ես չեմ զգում, որ այդ ամենը մարդու մեջ քաջություն է զարգացնում։ Հայրենասիրությունն այդպես չեն դաստիարակում և չեն դաստիարակում մեծ տարիքում: Հայրենասիրությունը պետք է գենետիկորեն ներդրված լինի ձեր մեջ, սա մանկուց է: Մարդը 50 տարեկանում չի կարող կապվել իր հողին: Կա՛մ կա, կա՛մ չկա: Ավելին, հայրենասիրության համար հայրենիքը սիրելու համար պետք չէ լսել Մոնթեի պատմությունը, կամ Նժդեհի խոսքերը, պարզապես պետք չէ շահամոլ լինել: Եթե շահամոլ ես՝ հայրենիքդ չես սիրի: Որովհետև քո հայրենիքն այսօր լավ վիճակում է, իսկ վաղը՝ վատ: Մենք Ամերիկա չենք, որ մշտապես լավ ապրենք, մենք այնպիսի սարսափելի երկիր ենք, որտեղ ամեն ինչ պատահում է, այնպես չէ՞:

G.N.- Անշուշտ:

Լ. Մ. - Այսինքն, եթե դու ծնվել ես և ուզում ես լավ ապրել, այստեղ քո տեղը չէ։ Պարզապես պետք է հասկանալ, ինչն է ավելի շատ իմ մեջ` ապրել հանուն գաղափարի, լինել իդեալիստ, կամ հանուն նյութականի: Եթե ես ծնվել եմ և ասում եմ ՝ միայն թե, կարևորը, որ զավակս բանակից վերադառնա՝ ասես գլխիս տան, երբ լսում եմ նման բան։ Ազգ է զոհվել, իսկ դու ասում ես, գլխավորն այն է, որ իմ երեխան վերադարձե՞լ է: Արդյո՞ք այն, ինչ քո համար կարևոր է, շատ ավելի կարևոր է, քան այն, ինչ կարևոր է մյուսի համար: Արդյո՞ք իսկապես այդքան կարևոր է՝ քո երեխան, թե հարևանների, ընկերների: Չէ՞ որ մենք մեկ ազգ ենք: Այս ազգը գլոբալ գործընթացները չի տեսնում: Կարևորը, որ քո տանն այդ ցավը չկա։ Հասկանու՞մ եք։ Այսօր, երբ ասում եմ՝ գնալու եմ Արցախ, ինձ ասում են, իսկ այնտեղ վախենալու չէ՞: Ա՛յ դատարկագլուխ, քո ազգի կեսն է այնտեղ ապրում, ինչո՞ւ ես քեզ իրենցից առանձնացնում: Իսկ եթե վաղը սկսե՞ն ռմբակոծել քո Երևանը:

Օրինակ, եթե ռուսներին ասեն, այնտեղ մի քանի ընտանիք է մնացել, գնացեք փրկեք, իսկ ի պատասխան նրանք ասեն՝ այնտեղ վտանգավոր է, լա՞վ կլինի։ Կամ եթե քո սփյուռքը վախենա գալ այստեղ օգնելու, ասեն՝ օ, ոչ, Հայաստանում սարսափելի է, դուրդ կգա՞։ Այսինքն, մենք այլևս զարգացնելու ոչինչ չունենք, մենք անում ենք մեր աշխատանքը, ես չեմ մտածում, որ ստեղծեմ այս զգեստը, քանի որ այն մարդու մեջ այս կամ այն զգացմունքն է արթնացնելու։ Այդ Դուք եք կողքից նայում և վերլուծում հօգուտ մեզ։

G.N.- Դուք Ձեր սերն արտահայտում եք դրա միջոցով, սա նույնպես սիրո դրսևորում է:

Լ. Մ. - Ես անում եմ այն, ինչ ուզում եմ, իսկ ուզում եմ դա անել: Դուք մեկնաբանում եք իմ արածը լավ և գեղեցիկ է և ի շահ ինձ:

G.N.- Բայց սա մշակութային կոդ է, անհնար է արժանագույնս չգնահատել:

Լ. Մ. - Ոչ, բայց Դուք դա տեսնում եք յուրովի։ Մեկն ասում է՝ կեցցես, նա այս հագուստն այնպես ներկայացրեց, որ բոլորը սկսեցին սիրահարվե դրանլ, բոլորը ցանկանում են ամուսնանալ Հայաստանում, գումար ծախսել Հայաստանում, այս կոստյումը հագնել Հայաստանում: Իսկ մյուսն, ով ինձ չի սիրում, չնայած ինձ չսիրողները քիչ են, բայց միևնույն է, կան մրցակիցներ, նախանձ մարդիկ, ասում է` ինչ առևտրային գծի վրա է, բոլորիս փողերն է աշխատում։ Այսպես էլ են ասում:

G.N. - Դե, դրա համար այս մարդը պետք է մտածի միայն այդ ուղղությամբ:

Լ. Մ. - Ոչ, կան մարդիկ, ովքեր ինձ ընդհանրապես չեն ճանաչում և չեն էլ ուզում ճանաչել, բայց ասում են՝ ահա թե ինչպիսի կոմերցիոն արտադրանք ստեղծեց իր հայրենասիրության հիման վրա: Նրանք չգիտեն, որ ես երգել եմ 6 տարեկանից, 7 տարեկանից այլ բաներով եմ զբաղվել։

G.N.- Լիլիթ ջան, այն ամենը, ինչ արվում է միայն հանուն փողի, իրեն շատ արագ սպառում է:

Լ. Մ. - Այդքանը: Այդ պատճառով էլ այդքան արագ բացվում – փակվում են շենքերի մուտքերում այդ փոքրիկ ատելյեները:

G.N. - Հետո, երբ նայում եմ Ձեր գրքերի քանակին ...

Լ. Մ. - Սա միայն մի մասն է:

G.N. - Դե, հասկանալի է: Ես դա տեսնում եմ իմ սեփական տեսանկյունից, Դուք ինձ հետաքրքիր եք որպես անձ, ես չեմ կարող չհետաքրքրվել այն անձով, ով հսկայական ներդրում ունի Հայաստանի մշակույթում: Ինձ համար սա արդեն արժեք է: Կարող եք ասել, որ ընտրված եք, կամ ոգեշնչված եք, կամ պարզապես սիրում եք դա անել: Ես տեսնում եմ արդյունքը, արդյունքը տպավորում է ինձ՝ որպես մարդ, ով հետաքրքրվում է թե նորաձևությամբ, թե հայկական մշակույթով և այլն:

Բայց ես տեսածիս մեջ ֆանատիզմ եմ տեսնում, լավ իմաստով, Դուք հսկայական քանակությամբ տարատեսակ տեխնիկա եք կիրառում Ձեր աշխատանքում, դա ինձ տպավորում է: Ի դեպ, ինչպե՞ս է կոչվում այն, ինչ հիմա անում եք:

L. M. – Ջնարակապատ նախշանկարում: Ես իսկապես կցանկանայի աշխատել ջնարակով, բայց դրա համար անհրաժեշտ են վառարաններ, որոնք ես չունեմ: Սկզբում, երբ ինձ տրամադրեցին այս սենյակն, այն ինձ հսկայական թվաց, բայց հիմա ինձ թվում է, որ մեզ մի ամբողջ շենքն էլ չի բավականացնի: Լուրջ, մենք ունենք շատ գաղափարներ և մեզ անհրաժեշտ են հսկայական տարածքներ: Այ, եթե հիմա ինձ մի գործարանի շենք տային, ես այնտեղ հսկայական արտադրություն կկազմակերպեի: Եվ, իհարկե, գումարած այս ամենին, նաև փող է պետք:

G.N. - ՏարազԱրտ ապրանքանիշի՞ն, թե՞ ամբողջ Տերյան մշակութային կենտրոնին:

Լ. Մ. - Այո: Ինչ վերաբերում է ապրանքանիշին. ապրանքանիշ ստեղծելու գաղափարը մի խելառ գաղափար էր, երբ սկսեցին վաճառվել առաջին բացառիկ շալերը՝ դրանք պետք էր ստորագրել:

G.N.- Շալերի՞ց եք սկսել։

Լ. Մ. - Չէ, դա կոմերցիոն գաղափարներից մեկն էր: Ինձ շատ հաճախ շալեր էին պատվիրում, որոնք ես ստեղծում էի, նկարելով գործվածքի վրա, իսկ հետո, երբ հասկացա, որ մեզ արդեն պետք է տպանկարով գործվածքներ պատրաստել, այսինքն՝ մենք արդեն օգտագործում էինք գրաֆիկական ֆայլեր և այլն, անհրաժեշտ էր հեղինակային ստորագրուոթյուն, բայց ես չեմ կարող միայնակ ստորագել, քանի որ շալի վրա մարդկանց խումբ է աշխատում։ Այսինքն, ես ունեմ մի գաղափար, հստակ պատկերացում այն մասին, թե ինչ է ինձ պետք, բայց ինձ հետ աշխատող դիզայները իմ գաղափարը վերածում է շալի, այնուհետև ստեղծվում է արտադրանք դերձակների ձեռքերով։ Ես չեմ կարող ստորագրել մի աշխատանքի տակ, որը միայնակ չեմ արել ... Հիմնականում շատ դիզայներներ այդպես չեն վերաբերվում աշխատանքին, քանի որ կարծում են, որ պետք է լինի մեկ ստորագրություն:

Chanel-ը միայնակ չէր աշխատում, ուներ թիմ: Բայց ես այդպես չեմ կարծում: Ես կունենամ իմ անձնական նախագիծը, որը կկոչվի Լիլիթ Մելիքյան, բայց, հիմնականում, ես վստահ եմ, որ միայնակ ստորագրել մի աշխատանքի տակ, որի ստեղծվել է մի քանի հոգու կողմից ինձ հաճելի չէ։ Ես որոշեցի, որ կստեղծեմ անուն, որը, ինչպես ասեմ, կլինի մեր բոլորի մասին։ Եվ այս Taraz & Art- ը ստեղծվել է ոչ թե որպես TarazArt, այլ տարազ և արվեստ, այսինքն ՝ ազգային հագուստ և արվեստ: Չգիտես ինչու, մարդիկ սկսեցին այն կարդալ TarazArt, բայց դա ինձ դուր եկավ, և այժմ մենք պարզապես TarazArt- ն ենք, չնայսծ իրականում դա Taraz and Art է։

G.N. - Հետաքրքիր է

Լ. Մ. - Այո: Եվ ինչ մենք արեցինք: Սկզբում մենք պարզապես գեղեցիկ պատկերանշան պատրաստեցինք, ընդ որում պատվիրեցի, ավելի ճիշտ, ոչ թե պատվիրեցի, այլ խնդրեցի իմ ընկերներից մեկին, ում ես բացարձակապես հրաշալի դիզայներ եմ համարում, ստեղծել այն։ Ասացի, կարո՞ղ ես ինձ համար անել։ Որովհետև, ինքս ինձ համար ես ի վիճակի չեմ ինքնուրույն պատկերանշան ստեղծել։ Ընդհանրապես, սխալ է, երբ ինքդ ես դա անում:

G.N.- Համաձայն եմ:

Լ. Մ. - Ահա, և նա ինձ համար հրաշալի լոգո պատրաստեց: Ես իսկապես սիրում եմ ընկերության լոգոն: Շատ շնորհակալություն նրան, որ կա իմ կյանքում։ Դա Վահանն է: Եվ հետո մենք պարզապես խփում էինք լոգոն ամեն ինչի վրա: Իսկ հետո պարզ դարձավ, որ այն պետք է վերածվի ինչ-որ ապրանքանիշի, որովհետև սկսեցին օգտագործել մեր գաղափարները, և ես հասկացա, որ ամեն ինչ պետք է արտոնագրվի՝ մեր ժողովրդի արտոնագրի պատմությանը վերջ տալու հանար։ Մենք գրանցեցինք հեղինակային իրավունքը և սկսեցինք վաճառել այդ ապրանքանիշով։

G.N.- Էթնոտեքս?

Լ.Մ. - Այո, այժմ ամեն ինչ ընթացքի մեջ է, այսինքն՝ մենք երկրորդ ապրանքանիշն ենք արտոնագրում, և դա կվերաբերի ոչ հայկական ազգագրությանը, քանի որ, եթե նկատեցիք մեր աշխատանքների մեջ ... Դե, ես հիմա աշխատում եմ մորդովականի վրա, ունեցել եմ հույներ, հնդիկներ, ի նկատի ունեմ գաղափարը։ Այն ամենը, ինչ վերաբերում է էթնիկ պատկանելությանը, ցանկացած նախշ, այն ամենն, ինչ վերաբերում է հետաքրքիր ժողովուրդներին, ինձ հետաքրքրում է:

G.N.- Մտածե՞լ եք տպանկարով տեքստիլ ստեղծելու մասին:

Լ. Մ. - Մենք այժմ հենց տեքստիլով ենք զբաղվում:

G.N.- Ուրեմն մարդիկ կարո՞ղ են իրենց համար գործվածք գնել:

Լ. Մ. -Այո, քանի որ ես չեմ պատրաստվում ամեն ինչ ինքնուրույն անել ամբողջ կյանքում: Ես պարզապես ուզում եմ մարդկանց գորվածք ապահովել, թող ինչ ուզեն՝ կարեն: Կլինեն այդ տիպի տարբեր գործվածքներ, իսկ դու ինքդ մտածիր, ինչ կարել դրանցից:

G.N.- Ես նույնպես կօգտվեմ ձեր գործվածքներից:

Լ. Մ. - Հիմա ես նոր հավաքածու եմ պատրաստում. դա բոլորովին այլ բան է: Ընդհանրապես, ոչ մի ազգագրություն, միայն պատերազմ, հետևանքներ, պատմություն և այդ ամենը: Այսինքն՝ միշտ չէ, որ ... Ես Ձեզ ասացի, որ ես նախօրոք ոչինչ չեմ մտածում, ամեն ինչ տրվում է ինձ, գաղափարները մտացածին չեն, ամեն ինչ տրվում է: Ես չէի կարծում, որ 2020 թվականի հավաքածուն պատերազմի մասին կանեմ, չէի կարծում, այդպես ստացվեց, ես դիտավորյալ ոչինչ չեմ արել։

G.N.- Դուք նման աշխատանք եք կազմակերպում: Դուք ծայրից ծայր գիտեք, թե ում ինչ վստահել: Դուք եք կազմակերպում ամբողջ գործընթացն, այնպես չէ՞:

Լ. Մ. -Այո։

G.N. – Այսինքն, տեսնո՞ւմ եք այդ վերջնական արդյունքը:

Լ. Մ. - Տեսեք, սկզբում ես ինքս ինձ համար ուղին էի մտածում, իսկ նպատակը հետո էր գալիս։ Իսկ հիմա ես ինքս եմ հորինում պատմության վերջը, իսկ երբ նպատակը հայտնի է, ճանապարհն արդեն բոլորովին այլ կերպ է ընտրվում։ Հիմա ես արմատապես փոխել եմ մոտեցումը բոլոր հարցերի նկատմամբ: Հիմա վերջնական նպատակ ունեմ, և ես այլևս չեմ ընտրում ճանապարհն, ինչպես կստացվի։ Ընթացքում կերևա։

G.N.- Լիլիթ, կա՞ հրատապ անհրաժեշտ ինչ-որ բան, մի բան, որը հենց այս պահին անհրաժեշտ է նախագծերի համար, լավ կլիներ, եթե դա լիներ:

Լ. Մ. – Տեսեք, ես բացարձակապես հստակ արդեն ասել եմ, որ լավ կլիներ, եթե միշտ փող լիներ, բայց հիմա կասեի, որ լավ կլիներ, եթե մարդիկ ունենայի: Իրականում, փողի բացակայությունը մշտական գործընթաց է, հաճելի է, երբ աշխատում ես փող վաստակելու համար: Մտածում են, եթե շատ փող լիներ, կլինե՞ր այդքան աշխատանք։ Հավանաբար՝ ոչ։

G.N.- Մարդիկ ասելով մասնագե՞տ նկատի ունեք:

Լ. Մ. - Այո, ես գիտելիք ունեցող մարդկանց կարիք ունեմ, և այժմ դա ինձ շատ է խանգարում և շատ հուզում, որ այլևս չեմ կարող գտնել մարդկանց, ում հետ աշխատել:

G.N.- Ինչպիսի՞ մասնագետների կարիք ունեք:

Լ. Մ. - Լավ:

G.N.- Դե, ո՞ր ոլորտում:

Լ. Մ. - Հայաստանում գտնել մասնագետ, ով տիրապետում է իր մասնագիտությանն արդեն շատ մեծ խնդիր է: Անգամ այգեպան չեմ գտնում: Այսինքն՝ առաջին հերթին, մեր ժողովուրդը շատ ծույլ է դարձել, և երկրորդ՝ այս գեր-նյութականությունը նրանց թույլ չի տալիս ... դե, գիտեք, նրանք պարզապես չեն ուզում աշխատել, չեն ուզում: «Ինչու՞ պետք է աշխատենք»: Դե, ինչու՞ ես աշխատում: Աշխատում ես, որպեսզի առաջին հերթին շարժվես, ոչ թե տեղում կանգնես: Բայց, ասում են, ինչքա՞ն եք վճարում, որ մենք աշխատենք: Ես ուղղակի զարմացած եմ: Նույնն է, եթե առավոտյան արթնանաս, այսօր գործ չունես անելու, ու մտածես՝ էլ ինչու՞ արթնանամ, եթե այսօր անելիք չունեմ: Մարդկանց մոտ մոտիվացիան վերացել է, իսկական մոտիվացիան, այդ պատճառով էլ չեմ գտնում մեկին, ում հետ աշխատեմ: Ես իմ անցած ուղիով արդեն հաստատ գիտեմ, որ ես չեմ ապրում փողի համար, ես ապրում եմ իմ գլխի նյութականացման համար, քանի որ ես շատ գաղափարներ և ցանկություններ ունեմ, ուզում եմ ամեն ինչ իրականացնել: Իսկ հիմա մարդ չկա, ում հետ այդ ամենն անեմ։ Եվ հիմա ես չգիտեմ` պայթել իմ ցանկությունների՞ց, թե՞ ինչ անել դրանց հետ:

G.N.- Ոչ, Ձեր մարդիկ Ձեզ կգտնեն:

Լ. Մ. -Չէէէ, «մեր ժողովուրդը մեզ կգտնի»-ն վաղուց էր, իսկ հիմա մերոնք բոլորը հեռանում են: Դա նախկինում էր, երբ դուք նստած էիք, ձեր մոտ մասնագետ էր գալիս, և դուք մտածում էիք․ «ինչ լավ է, դա էլ կանեմ, քանի որ մասնագետ կա»։ Իսկ այսօր Հայաստանը դատարկվում է, չգիտեմ՝ ​​ում հետ ինչ անել: Ես ասում եմ Ձեզ, իմ ապրանքը (բերքը - խմբ.) փչանում է ամառանոցում, չկա մեկն, ում դիմեմ բերքը հավաքելու համար։ Այս երկրում աշխատողներ չկան, մարդիկ չկան: Մարդիկ հիմա այսպիսին են դարձել. «Ինչու՞ պետք է դա անեմ, ինչքա՞ն եք վճարում, որ ես դա անեմ: Այդ կոպեկների համար արժի՞ անել»: Հասկանում եք, մոտիվացիա չկա. առավոտյան արթնացա, ինչու՞ պառկել, վեր կենամ, քայլեմ, ինչ -որ բան անեմ, թքած, որ ոչ ոք չի վճարում, հետո կվճարեն – սա վերացել է։ Մեր ազգը շատ վատ վիճակում է, մենք պետք է լրջանանք։

G.N.- Այո, համաձայն եմ: Եվ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ էներգիայով լի մարդն, օրինակ՝ ես, աշխատում եմ մի քանի նախագծերի վրա: Ես գալիս եմ Հայաստան, և զգում եմ, որ պետք է գնալ Մոսկվա, վերադառնալ եռանդուն աշխատելու համար։
Լ. Մ. - Եվս մեկ բան կասեմ. ես մի քանի տարի աշխատել եմ Սմիթսոնյան ինստիտուտի հետ, նրանք ինձ շատ լավ բան են սովորեցրել: Կյանքում ոչ մեկին չի կարելի մոտիվացնել փողով, փորձեք մոտիվացնել նրան փողով, այսինքն՝ շահագրգռել․․․․ Ընդհանրապես, մարդկանց ոչնչով չի կարելի մոտիվացնել: Եթե ​​այսպես ասած՝ կուտ ես տալիս - սա մոտիվացիա է փողով, գաղափարներով, եթե մարդուն դրդում ես ինչ -որ բան անել, ապա զրո արդյունք կունենաս: Մոտիվացիա ընդհանրապես չպետք է լինի։ Երբ փոքր երեխաներին ասում են, սա արա, ես էլ դիմացն այն կանեմ, փոքր տարիքից փչացնում են երեխային, դա է ամբողջ խնդիրը: Դու դա արա, իսկ ես դիմացը ոչին չեմ անի։ Կամ ուզում ես դա անել, կամ չես ուզում: Վերջ, չկա մոտիվացիա:

G.N.- Լիլիթ, բայց չէ՞ որ կա ինչ -որ բան, որը ոգեշնչում է Ձեզ:

Լ. Մ. - Ես արդեն ասել եմ. դա դու չես որշում, դա կամ տրված է քեզ, կամ՝ ոչ։ Ես 100 տոկոսով համաձայն եմ դրա հետ:

G.N - Այսինքն Դուք կարծում եք, որ քանի դեռ ունեք այս ցանկությունը, կարծես, այս հոսքի մեջ եք:

Լ.Մ. - Տեսեք, սկզբում ես Ձեզ ասացի, որ եթե ինձ նախկինում ասեին, որ այս անձը ընտրյալ է, ես կմտածեի, դե լավ, հա, բայց հիմա ես Ձեզ հաստատ ասում եմ. կան ընտրյալներ, և միայն նրանց է հնարավորություն տրվում հետագայում բացվել, միայն նրանք կարող են ունենալ այդ կապը, ճանապարհի զգացումը և այլն: Ես ինքս ընտրյալ եմ, լուրջ եմ ասում, սա մի այլ զգացում է:

G.N.- Այո, հասկանում եմ:

Լ. Մ. - Դու դժվար ճանապարհ ես անցնում, քանի որ ընտրյալ ես, քեզ շատ դժվար կլինի: Ես ընտրյալ եմ, և ես, ըստ էության, ոչինչ չեմ անում ՝ նախապես մտածելով, որ անհրաժեշտ է այնպես անել, որ այդպես լինի։ Գիտե՞ք, սա քո կայանալու ուղին է, մինչև ինքնաճանաչումը ծագի, երբ դու արդեն սկսում ես հասկանալ, թե ով ես, կոպիտ ասած՝ հայելու մեջ նայելով քեզ ես տեսնում, այլ ոչ մեկ ուրիշին: Ես լիովին վստահ ասում եմ, որ ես բացարձակ երջանիկ մարդ եմ, քանի որ ունեմ այն ամենն, ինչ ուզում եմ: Եվ այն մարդիկ, ովքեր դեռ չեն հասկացել սա իմ մասին, կարող են ինչ-որ գաղափարով կան առաջարկով գալ՝ ես խղճում եմ նրանց, քանի որ բացարձակ վստահ եմ, որ այն ամենն ինչ ուզում եմ, ունեմ։ Երեկ, մի խմբում նստած ասացի, որ եթե իմ կյանքի ճանապարհն այժմ ընդհատվի, ես ընդհանրապես ոչնչի համար չեմ զղջա:

G.N.- Դա ամենավերջն է, ինչ կարող է լինել աշխարհում։

Լ. Մ. - Այո, ես երեխա ունեմ, նա նույնպես բացարձակապես ազատ է: Ես կապվածություն չունեմ իմ երեխայի հետ, և նա կապվածություն չունի ինձ հետ: Ես դա միտումնավոր արեցի՝ հասկանալով, որ կապվածություն ունեցող մարդիկ շատ խնդիրներ ունեն, շատ ավելին, քան նրանք, ովքեր չունեն կապվածություն: Ես կապվածություն չունեմ երեխայիս հետ, և նա կապվածություն չունի ինձ հետ: Սա ընտրության բացարձակ ազատություն է, այսինքն. մենք սիրում ենք միմյանց առանց կապվածության:

G.N.- Առանց փոխկախվածության:

Լ.Մ. - Ընդհանրապես, չկա այնպիսի բան, որ «եթե մայրիկը տուն չգա, ես սոված կմնամ, կամ եթե նա չգա, ես դաս չեմ սովորի» կամ ինչ -որ բան չի անի, որովհետև ես կարող եմ վաղը չլինել, և ես նրան մանկուց պատրաստեց էլ դրան։ Գիտեք, դա չգիտակցված էր, բայց իրականում՝ գիտակցաբար: Քանի որ կա այդպիսի աստղաբանական հաշվարկ, երբ կարող ես կոպիտ հաշվարկել, թե ինչ է սպասում քեզ, հատկապես, եթե զգում ես, որ դու ընտրյալ ես։ Ես հաստատ գիտեմ, որ երկար չեմ ապրի, դա հաստատ է: Դուք չեք կարող երեխային կախվածության մեջ դնել ծնող -երեխա սիրուց: Ես ինքս շատ, շատ կախված եմ հայրիկից: Սա այնպիսի անհավանական սեր է, երբ հասկանում ես, որ շատ մեծ ցավ կապրես, երբ նա չլինի: Ես չեմ ուզում, որ իմ երեխայի հետ այդպես լինի, քանի որ կորստի ցավը շատ երկար է, այն շատ բան է քանդում քո մեջ: Այ, այդպես։

G.N.- Շատ շնորհակալ եմ, Լիլիթ: Վերջում կխնդրեմ, որ անվանեք ձեր մյուս նախագծերը, բացի TarazArt-ից:

L. M. - էթնոտեքս

G.N.- Եվ նաև Արցախի արտադրանք - ???, ինչի մասին խոսեցիք:

Լ. Մ. – Դա չի դառնա կոմերցիոն, մինչև ռեստորան չունենամ: TarazArt- ը միակ գաղափարն է, որի մեջ ես շուտով ֆիզիկապես ներկա չեմ լինի, քանի որ այն հասցրել եմ այնպիսի մակարդակի, որ կարող է աշխատել առանց ինձ: Էթնոտեքսը նույնպես կաշխատի առանց ինձ, քանի որ սա զուտ տեքստիլ արտադրություն է: Իսկ «Պատրաստում են արցախցիները» բրենդ է, որտեղ ես նույնպես գլխավոր դերում եմ, որտեղ ամեն ինչ պետք է ոտքի կանգնեցվի, և դա պետք է արվի, երբ դու ունես քո սեփական ռեստորանը:

G.N.- Բայց դա սննդամթերք է:

Լ. Մ. - Դա սնունդ է, օրգանական արտադրանք է, մշակություն: Հետագայում կարող է ինչ -որ կերպ կապված լինել այնպիսի պատմության հետ, ինչպիսին է էկոլոգիական մշակույթը, նման մի բան: Բնապահպանական մշակույթ: Դա կարող է լինել ավելի ուշ, եթե ավելի խորանաք: Գաղափարն, ինչպես ասացի, այն է, որ ամենամեծ հրաշքը երեխայի ծնունդն է, որը աճում է սաղմից, բայց մենք դա չենք տեսնում, իսկ այստեղ կարող եք տեսնել, ստեղծել պատմություն: Մի խոսքով, հիանալի է:

 

Զրուցեց՝ Ս.Մինասյանը