Միջազգային քաղաքական և տնտեսական ռազմավարությունների ինստիտուտի (РУССТРАТ) տնօրեն Ելենա Պանինան իր հեռագրային ալիքում վերլուծել է Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ Հայաստանի երկխոսության ներկա վիճակը։
«Վիենայում կայացել է Թուրքիայի և Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչների՝ դեսպան Սերդար Քըլըչի և փոխխոսնակ Ռուբեն Ռուբինյանի հերթական՝ երրորդ հանդիպումը։ Հիշեցնենք, որ նրանց առաջին հանդիպումը կայացել է հունվարի 14-ին Մոսկվայում, իսկ երկրորդը՝ Ավստրիայի մայրաքաղաքում։ Կողմերը ևս մեկ անգամ հաստատել են գործընթացն «առանց նախապայմանների» շարունակելու իրենց համաձայնությունը, - գրում է նա։
Միաժամանակ, ինչպես հիշեցնում է փորձագետը, նրանք պաշտոնական հայտարարություններ չեն արել։
«Մինչ այժմ նրանց միջև հայ-թուրքական երկխոսությունը փակ բնույթ է կրում, թեև կողմերը հայտարարում են, որ քննարկում են դիվանագիտական հարաբերությունների վերականգնման հարցեր։ Սակայն այստեղ ինտրիգն այն է, որ, ինչպես ցույց է տալիս միջազգային պրակտիկան, դրա համար երկրները կարող էին միայն նոտաներ փոխանակել իրենց արտգործնախարարությունների միջև և ընթացքում ծագած հարցերի կամ խնդիրների լուծումն իրականացնել հատուկ ստեղծված համատեղ հանձնաժողովների մակարդակով։ Մեր դեպքում դա տեղի չի ունենում, ինչը հուշում է փակ բանակցային օրակարգի առկայության մասին, որի շուրջ քննարկումներ են ընթանում»,- ընդգծում է նա։
Միաժամանակ, ըստ Պանինայի, ի հայտ է գալիս մեկ այլ «բեկումնային» գործընթաց, բայց Բաքու-Երևան երկխոսության ձևաչափով։
«Վիենայի բանակցությունների հետ գրեթե միաժամանակ Բրյուսելում կայացավ Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի և Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևի հանդիպումը։ Մինչ այդ հեռախոսազրույց էր տեղի ունեցել Ադրբեջանի և Հայաստանի արտգործնախարարների միջև»,- նշում է նա։
Ելնելով դրանից, ինչպես գրում է քաղաքագետը, կարելի է ենթադրել, որ կողմերն ինչ-որ համատեղ փաստաթուղթ են պատրաստում, որը փակ քննարկումները կտեղափոխի հանրային դաշտ՝ կոնկրետ պայմանավորվածությունների հասնելու համար։ Այսինքն, կարելի է ասել, որ երկու գործընթացներ՝ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը և Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության համաձայնագրի նախապատրաստումը, շարժվել մեկը մյուսին ընդառաջ։
«Ըստ ամենայնի, միևնույն ժամանակ որոշակի պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել վիճահարույց հարցերի շուրջ, որոնց թվում, Հայաստանի դիրքերից, հավատարմությունն է տարածքային ամբողջականության պահպանման և Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշման սկզբունքներին։ Հակառակ դեպքում նման ակտիվ երկխոսությունը Բաքու-Անկարա-Երևան եռանկյունում անհնար կլիներ»,- ասում է նա։
Սակայն, ըստ փորձագետի, կոնսենսուսի հասնելը հեշտ չի լինի։
Ըստ երևույթին, ինչպես նշում է քաղաքագետը, Ստեփանակերտի կարգավիճակի խնդիրը հանված է հայ-թուրքական և հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների օրակարգից։
«Թուրքական լրատվամիջոցները նշում են, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Անկարայի հետ փակ երկխոսության ընթացքում չի շեշտադրում 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության խնդիրը։ Սակայն այս ուղղությամբ կարող են այլ դժվարություններ առաջանալ։ Այսպես, Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն, հանդիպելով Ուրուգվայում հայ ցուցարարներին, նրանց ցույց է տվել մի շարք երկրներում արգելված «Գորշ գայլեր» ազգայնական կազմակերպության նշանը։ Սա կարող է բարդացնել երկու երկրների մերձեցման գործընթացն»,- ասում է նա։
Ինչ վերաբերում է Երևան-Բաքու երկխոսությանը, ապա, ինչպես ընդգծում է Պանինան, Հայաստանում ներքաղաքական իրավիճակը բարդացել է, ինչը խանգարում է Փաշինյանին։
«Եթե բողոքի ակցիաները շարունակվեն, ապա Երևանի և Բաքվի միջև երկխոսությունը կարող է հետաձգվել, հին հակասություններ ի հայտ կգան»,- եզրափակում է նա։