Ավելի քան 40 ԱՄՆ կոնգրեսականներից բաղկացած երկկուսակցական խումբը միացել է Բայդենի վարչակազմին ուղղված կոչին՝ ուղղված ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում կոնկրետ գործողություններ ձեռնարկելու՝ «մանդատ և խաղաղապահ առաքելություն ստեղծելու» համար՝ պաշտպանելու Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) 120,000 հայ քրիստոնյաներին` Ադրբեջանում շարունակվող ցեղասպանությունից, հայտնում է Հայ Դատի Ամերիկայի հանձնախումբը:
«Մենք միանում ենք Կոնգրեսի հայկական խմբի մեր գործընկերներին՝ կոչ անելով նախագահ Բայդենին, որը համահունչ է Ցեղասպանության կոնվենցիայով Ամերիկայի բարոյական և իրավական պարտավորություններին, առաջնորդել ջանքերը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի շրջանակներում՝ ստեղծելու մանդատ՝ աջակցելու, կառավարելու և պաշտպանելու Ալիևի ռեժիմի կողմից ցեղասպանության սպառնալիքի տակ գտնվող Արցախի հայերին»,- ասել է Հայ Դատի Ամերիկայի հանձնախմբի գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը։
Պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենին և ՄԱԿ-ում ԱՄՆ դեսպան Լինդա Թոմաս-Գրինֆիլդին ուղղված նամակում օրենսդիրները դատապարտել են Ադրբեջանի ցեղասպանական շրջափակումը և հարձակումը արցախցի խաղաղ բնակիչների վրա։ «Այս շաբաթ ադրբեջանական ուժերի զանգվածային հարձակումը մինչ օրս հայերի դեմ նրանց ցեղասպանական արշավի ամենասարսափելի էսկալացիան էր: Այն կոչված էր հպատակեցնելու բնակչությանը, որը ամիսներ շարունակ սովամահ էր եղել ադրբեջանական ռեժիմի օրոք, մինչդեռ նախագահ Ալիևը բազմիցս խաղաղություն և լարվածության թուլացում էր խոստանում Միացյալ Նահանգներին և այլ միջազգային խաղացողներին»:
Օրենսդիրները նախանշել են կոնկրետ քայլեր, որոնք կարող է ձեռնարկել Միավորված ազգերի կազմակերպությունը՝ Արցախի հայ բնակչությանը պաշտպանելու համար։ «Միավորված ազգերի կազմակերպությունը պետք է արագ գործի, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղում անկախ մոնիտորինգ իրականացնի և երաշխավորված պաշտպանություն ապահովի անմեղ խաղաղ բնակչության հետագա արյունահեղությունը կանխելու և տարածաշրջանում հայերի անվտանգությունը ապահովելու համար:
ՄԱԿ-ը պետք է նաև շտապ մարդասիրական օգնություն տրամադրի՝ ԱՄՆ ՄԶԳ-ի և այլ պետական կառույցների հետ համակարգելով և աշխատի ապահովելու, որ Լաչինի միջանցքը բաց մնա մարդասիրական օգնության փոխադրման համար»:
Օրենսդիրները նաև կոչ են արել Բայդենի վարչակազմին կիրառել 907-րդ հոդվածի սահմանափակումները Ադրբեջանին ԱՄՆ ռազմական և անվտանգության աջակցության վերաբերյալ և «պատժամիջոցներ սահմանել ադրբեջանցի պաշտոնյաների դեմ՝ ուժեղ ազդանշան ուղարկելու համար, որ մեր երկիրը չի հանդուրժի քաղաքական բռնությունը»:
«Մենք հաստատապես հավատում ենք, որ Միացյալ Նահանգները և միջազգային հանրությունը պատասխանատվություն են կրում գործելու և կանխելու Հայոց երկրորդ ցեղասպանությունը, որին մենք այժմ ականատես ենք լինում: Այս պահը կարող է լինել վերջին հնարավորությունը՝ փրկելու այս մարդկանց և կանխելու էթնիկ զտումները։ Մի վատնեք այն»:
Կոնգրեսականների նամակը հասել է սեպտեմբերի 21-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստի նախօրեին, որտեղ նախատեսվում է քննարկել Արցախի վրա Ադրբեջանի հարձակման հարցը։
Արցախի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի մասին
Սեպտեմբերի 19-ին՝ ժամը 13:00-ից, Արցախում շփման գծի ողջ երկայնքով ադրբեջանական զինուժը խախտել է հրադադարը՝ հասցնելով զանգվածային հրթիռահրետանային հարվածներ, կիրառելով հարվածային անօդաչու թռչող սարքեր և մարտական ինքնաթիռներ։
Մեկ օր անց Արցախի Հանրապետության իշխանությունները ընդունեցին հրադադարի մասին ռուսական խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարության առաջարկը։ Ադրբեջանի պայմանների թվում են՝ «Հայաստանի մնացած զինված ուժերի» դուրս բերումը Ղարաբաղից և Արցախի պաշտպանության բանակի լուծարումը, ղարաբաղցիների կենսապայմանների քննարկում՝ Ադրբեջանի սահմանադրությանը համապատասխան, Արցախի ու Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հանդիպում սեպտեմբերի 21-ին Եվլախում։
Արցախի ՄԻՊ-ի տվյալներով՝ սեպտեմբերի 20-ի ժամը 21.30-ի դրությամբ զոհվել է 200 մարդ (որից 10-ը խաղաղ բնակիչներ են, այդ թվում՝ 5 երեխա), ավելի քան 400-ը վիրավորվել է (40 խաղաղ բնակիչ, այդ թվում՝ 13 երեխա)։ Ադրբեջանցիների կողմից գրավված համայնքներից տարհանվել է ավելի քան 10 հազար մարդ (այդ թվում կանայք, երեխաներ և ծերեր), հազարավոր մարդիկ չեն կարողանում գտնել իրենց հարազատներին։
